ارزیابی میزان آگاهی کشاورزان و تحلیل وضعیت و نحوه بهر‌ه‌برداری از منابع آب و خاک (در استان‌های تهران، خوزستان، مازندران و گلستان)

چکیده
    این تحقیق به منظور ارزیابی میزان آگاهی کشاورزان از مسایل آب و خاک و نحوه بهر‌ه‌برداری از منابع آب و خاک در چهار استان تهران، خوزستان، گلستان و مازندران اجراء شد. جامعه آماری این تحقیق را 763 نفر از کشاورزان و ابزار اندازه‌گیری پرسشنامه، مصاحبه حضوری با کشاورزان، برگزاری میزگرد و بازدیدهای کارشناسی بود. نتایج نشان داد که هرچند، در برخی موارد از جمله تناوب زراعی، مصرف سموم و کودهای شیمیایی، میزان آگاهی کشاورزان در حد متوسط ارزیابی می‌گردند، بطور کلی میزان آگاهی کشاورزان از مسایل آب و خاک در همه استان‌های مورد مطالعه کم و تا افق ایده‌ال فاصله زیادی دارد. میزان آگاهی کشاورزان در استان‌های خوزستان و تهران قدری بیشتر از استان‌های گلستان و مازندران و این تفاوت در سطح 1 درصد معنی‌دار بود. عمده زارعان مورد پرسش (97 درصد) فاقد وسایل اندازه‌گیری جریان آب بوده و از میزان آب مصرفی خود بی‌اطلاع بودند. معیار شروع آبیاری (56 درصد) و مقدار آب آبیاری (64 درصد) در اغلب کشاورزان تجربی بود. بیش از 90 درصد مخاطبان طرح با کاربرد نرم‌افزارها، کامپیوتر و اینترنت در کشاورزی آشنا نبودند. اغلب دوره‌های آموزشی برگزار شده، مرتبط با مسایل زراعی (81 درصد) بوده و آموزش مسایل آب و خاک از جمله برنامه‌ریزی آبیاری، مدیریت آبیاری و آشنایی با روش‌های نوین آبیاری به ندرت برای بهره‌برداران اجراء شده بود. مشکلات اصلی بهره‌برداران کمبود کمی و کیفی نهاده‌ها (39 درصد)، کمبود آب (28 درصد)، و کمبود ماشین‌آلات کشاورزی (12 درصد) عنوان شد. نیازهای آموزشی بهره‌برداران استان‌های مورد مطالعه نیز اولویت‌بندی و ارایه شدند.