ارزیابی مقدماتی پاسخ ژنوتیپ‌های ایرانی نخود دسی در واکنش به تنش سرما

چکیده
     در این مطالعه پاسخ‎های القاء شده سرما در یازده ژنوتیپ نخود سیاه تحت شرایط کنترل شده به منظور انتخاب ژنوتیپ متحمل به سرما از طریق اندازه‎گیری شاخص خسارت برگ (Electrolyte Leakage Index) و اکسیداسیون چربی‎های سلولی یا مالون‌دی‎آلدهید (Malondialdehyde) بررسی شد. ژنوتیپ‌های نخود سیاه پاسخ‌های متفاوتی به تیمار دمایی 23 و 10- درجه سانتی‎گراد نشان دادند. تیمار دمایی زیر صفر در 15 دقیقه افزایش معنی‎دار ELI و MDA را در همه گیاهان به جز ژنوتیپ‎های 4715 و4322 نشان داد. مطالعات تکمیلی در دمای 12- درجه سانتی‎گراد نشان داد که ژنوتیپ 4322 با میزان شاخص خسارت کمتر، به عنوان ژنوتیپ کاندید مقاوم به سرما جهت مطالعات بعدی بوده و دارای پتانسیل برگشت‎پذیری پس از طی دوره سرمایی می‌باشد. این در حالی است که ژنوتیپ 4715 به علت خسارت شدید قادر به ادامه زندگی حتی پس از برگشت به شرایط دمایی طبیعی نیست. نتایج این تحقیق اولین پاسخ های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی غشاهای‎سلولی ژنوتیپ‎های متحمل نخود سیاه تحت تنش سرما را نشان داد. شاخص‌های ELI و MDA می‎توانند به عنوان نشانگر تحمل به سرما در ارزیابی ژنوتیپ‎ها در تنش‎های کوتاه‌مدت سرما به موازات مطالعات مورفولوژیکی مورد استفاده قرار گیرند.