ارزیابی عملکرد و پایداری عملکرد گل اکسشن‌های مختلف گل محمدی (Rosa damascena Mill.)

چکیده
    تجزیه پایداری عملکرد گل محمدی (Rosa damascene Mill) به منظور ارزیابی عملکرد و پایداری عملکرد گل و تعیین ژنوتیپ‌های با عملکرد بالاتر و پایدارتر اجراء گردید. تعداد35 اکسشن گل محمدی در آزمایشی با استفاده از طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مناطق مختلف اکولوژیکی کشور و طی دو سال (87-1386) مورد مطالعه قرار گرفتند. اختلافات معنی‌داری (01/0? p) بین اکسشن‌ها، مکان‌ها، محیط‌ها (سال × مکان)، اثرات متقابل اکسشن × محیط و اکسشن × مکان برای صفت عملکرد گل مشاهده گردید. اثر متقابل موجود به طور عمده از نوع متقاطع و سهم بخش غیرخطی (غیر قابل پیش‌بینی) آن بسیار بیشتر بود. میانگین کل عملکرد گل 14/2263 کیلوگرم در هکتار و اکسشن‌های اصفهان9، یزد2، آذربایجان غربی1، اصفهان7 و اصفهان1 به ترتیب با میانگین معادل63/3120، 63/2941، 62/2894، 15/2769 و 92/2716کیلوگرم برترین عملکردگل را داشتند. به طور کلی اکسشن‌های متعلق به مناطق گرم و خشک (مانند اصفهان و یزد) نسبت به اکسشن‌های با منشاء نواحی معتدله و سردسیری دارای عملکرد گل بیشتری بودند که می‌تواند نتیجه گزینشهای مکرر و دوره‌ای گلکاران منطقه برای بهبود عملکرد گل باشد. در بین مکان‌های مورد بررسی، کرمان با میانگین عملکرد گل 46/3635 کیلوگرم در هکتار برترین مکان بود. اکسشن‌های یزد2، اصفهان5، اصفهان8، اصفهان4، خوزستان1، اردبیل1، اصفهان3 و بلوچستان1 واجد شرایط پایداری عملکرد گل به روش Eberhart وRussel بوده و به عنوان اکسشن‌های پایدار و اکسشن‌های یزد2، اصفهان5، اصفهان8، اصفهان4، خوزستان1، اردبیل1، اصفهان6، اصفهان3 و بلوچستان1 به عنوان اکسشن‌های سازگار در مکان‌ها معرفی می‌گردند. وجود اکسشن‌هائی مانند یزد2 (جزو برترین اکسشن‌ها از نظر عملکرد گل) در ردیف پایدارترین و سازگارترین اکسشن‌ها مؤید آن است که یک اکسشن می‌تواند همزمان دارای عملکرد گل بالا و همچنین پایداری عملکرد باشد. اختصاص بخش عمده اکسشن‌های پایدار و سازگار به گروه اصفهان بیانگر آن است که امکان تجمیع عملکرد گل و پایداری عملکرد گل و همچنین امکان استفاده از گزینش همزمان برای عملکرد و پایداری عملکرد گل و نیز استفاده از روش‌های ناپارامتری مانند روش‌های مجموع رتبه Kang در گل محمدی وجود دارد.