ارزیابی ریسک خشک‌سالی کشاورزی محصول جو دیم تحت شرایط محدودیت داده (مطالعة موردی: آذربایجان شرقی)

چکیده
   ارزیابی ریسک خشک‌سالی کشاورزی در مواقع بحرانی قبل و طی فصل رشد محصول می‌تواند زمان کافی را برای سیاست‌گذاران و کشاورزان به‌منظور اتخاذ راهبرد‌های مناسب جهت کاهش پتانسیل ریسک خشک‌سالی فراهم کند. هدف این مطالعه توسعة مدلی آماری برای برآورد ریسک کیفی خشک‌سالی کشاورزی محصول جو دیم، قبل از کاشت و در حین فصل رشد، در شرایط محدودیت داده در استان آذربایجان شرقی است. متغیرهای ورودی مدل شامل مقادیر هفتگی شاخص بارندگی استاندارد (SPI) در پنجره‌های زمانی مختلف و متغیر خروجی و ریسک عملکرد محصول جو، با دو گروه ریسک پایین و بالا، است. برای مدل‌سازی رابطة بین متغیرهای ورودی در مراحل مختلف رشد محصول از تکنیک‌های چندمتغیره استفاده شد. واسنجی مدل با استفاده از داده‌های پنج ایستگاه اهر، هشترود، مراغه، میانه، و سراب (1987ـ2003) و صحت‌سنجی آن با استفاده از داده‌های ایستگاه تبریز (1978ـ2003) انجام شد. نتایج نشان داد تکنیک‌های چندمتغیره با درنظرگرفتن شرایط رطوبتی قبل از کاشت محصول و اضافه‌کردن متغیرهای جدید هم‌زمان با رشد و نمو محصول جو دیم از توانایی کافی برای ارزیابی ریسک خشک‌سالی کشاورزی برخوردارند و دقت مدل همراه با توسعة محصول افزایش می‌یابد. صحت‌سنجی مدل نشان داد مناسب‌ترین مرحلة پیش‌بینی ریسک خشک‌سالی محصول جو دیم مرحلة گل‌دهی است. نتایج مرحلة پنجه‌زنی نیز رضایت‌بخش بود.