اثر کم‌آبیاری در دوران رشد زایشی بر رشد و عملکرد چهار رقم جدید آفتابگردانv

چکیده
    به‌منظور بررسی اثر کم‌آبیاری در مرحلة زایشی بر روند رشد و عملکرد آفتابگردان، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعة پژوهشی دانشگاه بوعلی سینا در سال 1386 انجام گرفت. آبیاری در 6 سطح شامل: آبیاری کامل (شاهد)، کم‌آبیاری با عدم آبیاری در مرحلة غنچه ‏دهی، عدم آبیاری در مرحلة گلدهی، عدم آبیاری در مرحلة دانه ‏بندی، عدم آبیاری در مراحل غنچه‏دهی و دانه‏بندی و عدم آبیاری در مراحل گلدهی و دانه‏بندی بود. از 4 رقم آفتابگردان شامل آذرگل، آلستار، آلیسون و یوروفلور استفاده شد. روند تجمع مادة خشک در اندام هوایی، شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، سرعت جذب خالص، سرعت رشد نسبی، عملکرد بیولوژیک، عملکرد اقتصادی و شاخص برداشت اندازه‌گیری و محاسبه شد. نتایج نشان داد بیشترین مقدار شاخص سطح برگ (0/4)، سرعت رشد محصول (1/40 گرم در مترمربع در روز) و تجمع مادة خشک (9/1537 گرم در مترمربع) از رقم یوروفلور با آبیاری کامل به‌دست آمد. این رقم در سایر سطوح کم‌آبیاری نیز از بیشترین مقادیر شاخص‌های مذکور برخوردار بود. کم‌آبیاری در مرحلة گلدهی کاهش بیشتر شاخص‌های رشد، بویژه سرعت فتوسنتز خالص و سرعت رشد نسبی و شاخص برداشت را به همراه داشت. رقم یوروفلور و تیمار آبیاری کامل دارای بیشترین عملکرد بیولوژیک (به‌ترتیب با 7/1012 و 2/1168 گرم در مترمربع) و شاخص برداشت (به‌ترتیب با 40 و 42 درصد) بودند. بیشترین عملکرد دانه از رقم یوروفلور با آبیاری کامل (8/500 گرم در مترمربع) بدون اختلاف معنی‌دار با کم‌آبیاری در مرحلة دانه‏بندی و همچنین در سایر ارقام با آبیاری کامل به‌دست آمد. کمترین عملکرد دانه از ارقام آذرگل و آلیسون با دوبار عدم آبیاری در مراحل گلدهی و دانه‏بندی همچنین رقم آلیسون با دوبار عدم آبیاری در مراحل غنچه‏دهی و دانه‏بندی حاصل شد. در مجموع دوبار عدم آبیاری و کم‌آبیاری در مرحلة دانه‏بندی به‌ترتیب دارای بیشترین و کمترین اثر منفی بر رشد و عملکرد آفتابگردان بود. رقم یوروفلور به‌عنوان یک رقم موفق با بیشترین رشد و تولید در شرایط مختلف آبیاری معرفی می‌گردد.