اثر مبدأ بذر و درخت مادری بر رشد و استقرار اولیة بلوط ایرانی (Quercus brantii) در یاسوج

چکیده
   این تحقیق به‌‌منظور بررسی تأثیر مبدأ بذر گونة بلوط ایرانی بر صفات مورفولوژیک بذر و پارامتر‌‌های رویشی و زنده‌مانی نهال‏‌‌های گونة بلوط ایرانی در عرض‏‌‌های جغرافیایی مختلف زاگرس انجام شد. درختان مادری از سه رویشگاه زاگرس شمالی (بانه)، زاگرس میانی (خرم‏آباد)، و زاگرس جنوبی (یاسوج) انتخاب شدند و بذر آن‌ها در قالب طرح کاملاً تصادفی در یاسوج در زمین زراعی کاشته شد. سپس، صفات مورفولوژیک بذر و پارامتر‏‏های رویشی نهال، مانند ارتفاع، قطر یقه، تعداد برگ، و حجم در خرداد و مهر و زنده‏‏مانی نهال اندازه‏گیری شد. نتایج آنالیز واریانس نشان داد که در رویشگاه‏‏‏های مذکور تمام صفات مورفولوژی بذر، به‌جز قطر در 1/0 ابتدایی و تعداد در یک کیلوگرم بذر، اختلاف معنی‏داری با هم دارند. عرض‏‏‏های جغرافیایی بالا بیشترین قطر، قطر ناف، حجم بذر، و کمترین طول و نسبت طول به قطر را داشتند. صفات رویشی و زنده‏مانی نهال‏‏‏های حاصل از سه مبدأ بذر اختلاف معنی‏دار داشتند؛ به‏‏طوری که از نظر صفات رویشی و زنده‏مانی، نهال‏‏‏های بانه بیشترین مقدار را دارا بودند. نتایج همبستگی نیز نشان داد که قطر، قطر ناف، و حجم بذر همبستگی مثبت، اما طول، نسبت طول به قطر، و تعداد بذر در یک کیلوگرم همبستگی منفی با عرض جغرافیایی و صفات رویشی نهال دارند. بیشترین میزان نسبت تعداد برگ سبز به تعداد برگ کل را نهال‏‏‏های با مبدأ جنوبی داشتند. نتایج تجزیة خوشه‌ای و تجزیة تابع تشخیص نیز نشان داد که نهال‏‏‏های حاصل از بذور درختان مادری با مبدأ بذر بانه و قطر ناف بزرگ‏تر، از استقرار اولیة بهتری در یاسوج برخوردارند.