اثر غلظت و زمان محلول پاشی کود نیتروژن مکمل بر عملکرد دانه و کارایی مصرف نیتروژن در کلزا به صورت کشت دوم در اراضی شالیزاری

چکیده
   به منظور بررسی اثر غلظت و زمان محلول‌پاشی کود نیتروژن مکمل بر عملکرد دانه و کارایی مصرف نیتروژن در کلزا (هیبرید هایولا 401)، آزمایشی به صورت بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 88-1387 در مؤسسه تحقیقات برنج کشور در رشت اجرا گردید. دو عامل غلظت محلول‌ حاوی کود نیتروژن خالص (از منبع اوره) در دو سطح (5 و 10 در هزار) و زمان محلول‌پاشی در هفت سطح: 1) محلول‌پاشی در مرحله 6 تا 8 برگی (کدهای 06/1 تا 08/1 کدبندی سیلوستر-برادلی و میکپیس)، 2) محلول‌پاشی در مرحله ساقه‌رفتن (کدهای 01/2 تا 03/2)، 3) محلول‌پاشی در مرحله قبل از گلدهی (کد 9/3)،
4) محلول‌پاشی در مرحله 6 تا 8 برگی + ساقه‌رفتن، 5) محلول‌پاشی در مرحله 6 تا 8 برگی+قبل از گلدهی، 6) محلول‌پاشی در مرحله ساقه‌رفتن + قبل از گلدهی، 7) محلول‌‌پاشی در مرحله 6 تا 8 برگی+ساقه‌رفتن+قبل از گلدهی، همراه با دو تیمار شاهد، بدون مصرف کود نیتروژن و کوددهی متداول خاکی به صورت در زمان کاشت، در زمان ساقه رفتن و قبل از گلدهی به میزان 180 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار منظور شدند. صفات گیاهی مورد ارزیابی شامل عملکرد دانه، میزان روغن، کارایی زراعی نیتروژن، کارایی مصرف نیتروژن، بازیافت ظاهری، کارایی فیزیولوژیک نیتروژن، شاخص برداشت نیتروژن، کارایی جذب نیتروژن و کارایی استفاده از نیتروژن بودند. نتایج نشان داد که بین غلظت‌های محلول‌پاشی و زمان‌های مصرف نیتروژن از نظر صفات مورد مطالعه اختلاف معنی‌داری وجود داشت. محلول‌پاشی با غلظت 10 در هزار در مرحله ساقه‌رفتن + قبل از گلدهی بیشترین عملکرد دانه (7/4221 کیلوگرم در هکتار)، بالاترین کارایی زراعی (94/17 کیلوگرم بر کیلوگرم)، کارایی مصرف نیتروژن (45/23 کیلوگرم بر کیلوگرم) و شاخص برداشت نیتروژن (39/77 درصد) را دارا بود. محلول‌پاشی در غلظت 10 در هزار در هر سه مرحله، بیشترین بازیافت ظاهری و کارایی جذب نیتروژن را (به ترتیب با میانگین 71/70 درصد و 12/87 کیلوگرم بر کیلوگرم) داشتند. براساس نتایج این آزمایش به نظر می‌رسد که محلول‌پاشی کود نیتروژن مکمل در مراحل ساقه‌رفتن و گلدهی کلزا باعث تأمین نیاز کودی و کمک به افزایش محصول و کارآیی مصرف کود نیتروژن در این گیاه می‌شود.