اثر سامانه‌ های زهکشی شالیزار بر افت گسیل گاز گلخانه‌ ای متان

چکیده
   گرمایش جهانی، پیامد انباشت گازهای گلخانه‌ای، تأثیرات زیست‌محیطی بسیاری دارد. گاز متان، پیامد تجزیة بی‌هوازی کربن آلی، در شرایط غرقابی شالیزارها ‌فراوان تولید می‌شود. هدف این پژوهش بررسی اثر زهکش میان‌فصلی شالیزار در کاهش گسیل متان است. این پژوهش با سه تیمار زهکش سنّتی، سطحی و زیرزمینی در طرح بلوک‌های کامل تصادفی در تابستان 1390 در ساری انجام شد. نمونه‌برداری گاز هر هفته، یک هفته پس از نشاکاری تا برداشت شالی، انجام گرفت. نهال‌های برنج در فاصلة 25 × 25 سانتی‌متری نشا شد. بیست‌و‌پنج روز پس از نشاکاری، آبیاری به مدت یک هفته قطع شد، که سبب افت سطح ایستابی در زهکش‌های زیرزمینی، سطحی و سنّتی، به‌ترتیب، تا ژرفای 0/7، 0/1 و 0/03 متری شد. گسیل متان هم‌سو با افت سطح ایستابی کاهش یافت. کاهش گسیل و دورة بازگشت به مقدار پیش از زهکشی در زهکش زیرزمینی بیشتر از دو تیمار دیگر بود. کمینة گسیل متان در هفتة دوم پس از زهکشی میان‌فصلی با افت 25، 45 و 315 درصدی، به‌ترتیب، در زهکش‌های سنّتی، سطحی و زیرزمینی رخ داد. بر پایة یافته‌های این پژوهش، افت سطح ایستابی بر افت گسیل گاز متان از شالیزار اثر معنا‌داری داشت.