اثر تراکم بوته و مرحله تنش آبی بر عملکرد و اجزای آن در زیره سبز (Cuminum cyminum)

چکیده
   به منظور بررسی اثر مرحله تنش آبی و تراکم بوته بر عملکرد و اجزای آن در زیرة سبز (Cuminum cyminum)، این آزمایش در سال زراعی 82-81 در مزرعة تحقیقاتی پژوهشکدة کشاورزی دانشگاه زابل اجرا گردید. در این آزمایش تیمار مرحله تنش آبی شامل یک بار تنش قبل ازگلدهی (تشکیل غنچه)، در زمان گلدهی، در زمان پر شدن دانه و در زمان سخت شدن دانه همراه با آبیاری کامل و تیمار تراکم شامل 25، 50، 100، 150و 200 بوته در متر مربع بود. آزمایش به صورت اسپلیت پلات بر پایة طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. نتایج نشان دادند که تنش اثر بسیار معنی داری بر کلیه صفات مورد بررسی داشت. حداکثر تعداد چتر در گیاه، تعداد دانه در چتر، وزن هزار دانه، عملکرد بوته و عملکرد دانه در هکتار به ترتیب با 45/20، 92/20، 77/2 گرم، 203/1 گرم و 4/972 کیلوگرم مربوط به آبیاری کامل بود. تنش آب مخصوصاً در اوایل دوره رشد زایشی باعث کاهش تعداد چتر در گیاه، تعداد دانه در چتر، وزن هزار دانه، عملکرد بوته و عملکرد دانه در هکتار گردید. با توجه به تأثیر کم تنش بر وزن هزار دانه و تعداد دانه در چتر، تأثیر تنش بر تعداد چتر در گیاه مهمترین عامل کاهش عملکرد دانه بود. تراکم نیز اثر بسیار معنی‌داری بر کلیه صفات بجز وزن هزار دانه داشت. تأثیر تراکم بوته بر تعداد چتر در گیاه، تعداد دانه در چتر، عملکرد بوته و عملکرد دانه در هکتار بسیار زیاد بود به طوری که با افزایش تراکم از 25 بوته به 200 بوته در متر مربع، تعداد چتر در گیاه از 09/30 به 2/10، تعداد دانه در چتر از 7/21 به 91/18 و عملکرد بوته از 742/1 به 523/0 گرم کاهش یافت اما عملکرد دانه از 6/435 به 3/1043 کیلوگرم در هکتار افزایش یافت. اثر متقابل تنش آب × تراکم معنی‌دار نگردید. اگرچه تفاوت معنی داری بین تیمارهای تنش در زمان پر شدن دانه، تنش در زمان سخت شدن دانه و آبیاری کامل و همچنین تراکم 150 و 200 بوته در مترمربع از نظر عملکرد دانه مشاهده نگردید اما حداکثر عملکرد از تراکم 200 بوته در متر مربع و آبیاری کامل بدست آمد.