اثر تراکم بوته بر عملکرد و کیفیت چهار رقم تجاری بزرگ خوراکی

چکیده
    به منظور بررسی تغییرات برخی صفات مربوط به کمی و کیفی ارقام کتان خوراکی (بزرک) در تراکم‌های مختلف کاشت آزمایشی در مزرعة تحقیقاتی دانشکدة کشاورزی دانشگاه شهرکرد، در سال ١٣٨٨، انجام شد. این آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا شد. 4 رقم بذر کتان خوراکی با منشأ استرالیا، کانادا، فرانسه و ایرانی به‌عنوان فاکتور اول و 3 تراکم 300، 500 و 1000 بوته در مترمربع به‌عنوان فاکتور دوم در این آزمایش بررسی شد.براساس نتایج این آزمایش، به جز صفات تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه، تعداد روز تا رسیدگی و درصد پروتئین بقیة صفات شامل ارتفاع بوته، عملکرد دانه و درصد روغن به‌طور معنی‌داری نسبت به تراکم بوته عکس‌العمل نشان دادند. بلندترین ارتفاع و بیشترین میزان عملکرد دانه در تراکم ١٠٠٠ بوته در مترمربع و بالاترین میزان روغن در تراکم ٥٠٠ بوته در مترمربع حاصل شد. تمامی صفات اندازه‌‌گیری‌شده در ارقام مختلف بزرک تفاوت معنی‌دار داشتند. بلندترین ارتفاع در بزرک کانادا، بیشترین وزن هزار دانه در بزرک استرالیا و حداکثر تعداد بذر در کپسول، عملکرد دانه و تعداد روز تا رسیدگی در بزرک ایرانی و بیشترین میزان پروتئین در بزرک فرانسه و بالاترین درصد روغن در بزرک کانادا مشاهده شد. به جز صفت تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه و تعداد روز تا رسیدگی سایر صفات شامل ارتفاع بوته، عملکرد دانه، درصد پروتئین و درصد روغن بر اثر متقابل بین تراکم و رقم معنی‌دار شدند. بزرک کانادایی و ایرانی در تراکم ١٠٠٠ بلندترین ارتفاع، بزرک ایرانی در تراکم بوته ١٠٠٠ در مترمربع بیشترین میران عملکرد دانه و بزرک فرانسه در تراکم ١٠٠٠ بالاترین درصد پروتئین و بزرک کانادا در تراکم ٣٠٠ بوته در مترمربع بیشترین درصد روغن را تولید کردند. نتیجه‌گیری کلی حاکی از آن است که تراکم ١٠٠٠ بوته در مترمربع بهترین تراکم و بزرک ایرانی به دلیل مناسب‌بودن میزان روغن و عملکرد بالای دانه آن در بین ارقام، مناسب‌ترین رقم محسوب می‌شود.