گافهای رتبه‌بندی دانشگاهها توسط ترکیه- تضییع حق دانشگاههای ایرانی

سرپرست پایگاه استنادی جهان اسلام با رد نظام رتبه بندی ترکیه به مهمترین اشکالات محاسبه ای این نظام در خصوص رتبه بندی دانشگاههای ایرانی اشاره کرد. جعفر مهراد در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه به تازگی کشور ترکیه برای رتبه بندی دانشگاههای جهان، نظامی را راه اندازی کرده که نام آن را رتبه بندی دانشگاهها بر اساس عملکرد آکادمیک (URAP) نهاده، گفت: هر چند طرح این نوع رتبه بندیها به ویژه از سوی کشورهایی که در حال توسعه بوده و راه‌های ترقی و پیشرفت را طی می کنند ضروری به نظر می رسد، اما دقت نظر و دسترسی به اطلاعات دقیق از نکات مهمی است که می تواند به موفقیت یا شکست رتبه بندی منجر شود. رتبه بندی ISC مورد تایید 57 کشور اسلامی وی با اشاره به رتبه بندی ISC که توسط جمهوری اسلامی ایران راه اندازی شده، ادامه داد: ایران کشوری است در حال توسعه اما وزارت علوم، تحقیقات و فناوری جمهوری اسلامی ایران برای راه اندازی نظام رتبه بندی  ISC از سال 1385 تا 1387 با برگزاری دو سمینار در تهران مرکب از خبرگان رتبه بندی، معیارها و شاخص ها را به گونه ای تهیه کرد که به ناچار با اصلاحات جزئی به تصویب وزرای آموزش عالی و تحقیقات علمی کشورهای اسلامی رسید. مهراد افزود: بنابراین رتبه بندی ISC علیرغم وابستگی به ایران به عنوان یک کشور نوظهور علمی، شاخص های آن مورد تایید خبرگان و 57 کشور اسلامی است. به چالش کشیده شدن دانشگاههای ایران در رتبه بندی ترکیه به گفته سرپرست ISC، رتبه بندی ترکیه که نتایج آن به تازگی در برخی رسانه ها منتشر شده دارای اشکالات مهمی است که متاسفانه بدون توجه به معنی و مفهوم شاخصها، رتبه بندی دانشگاههای جهان به ویژه ایران، به گونه ای صورت گرفته که نتیجه آن دانشگاههای کشور را با چالش های جدی مواجه ساخته است. شاخصهای 6 گانه رتبه بندی ترکی مهراد ادامه داد: نظام رتبه بندی URAP از شش شاخص برای رتبه بندی دانشگاهها استفاده می کند. شاخص اول مربوط به کل تعداد مقالات است که با این شاخص، اثر بخشی علمی کشور مورد نظر را در سال جاری اندازه گیری می کند. در این شاخص، منظور از سال جاری، 2010 میلادی است. شاخص دوم، شامل استنادها است که تاثیر پژوهش انجام شده در هر کشور را از سال مبنا، در پنج سال گذشته یعنی از سال 2006 تا 2010 مورد سنجش قرار می دهد. وی در خصوص شاخص سوم اظهار داشت: شاخص سوم، مربوط است به کل تعداد مدارک که این شاخص نیز تنها سال جاری را برای سنجش اثر بخشی علمی هر یک از کشورهای جهان  اندازه گیری می کند. منظور از کل مدارک، شامل مقالات مجلات، مقالات سمینارها، پایان نامه ها و غیره است. سرپرست ISC از شاخص چهارم به عنوان کل تاثیر ( نفوذ) مجله نام برد که هدف این شاخص، سنجش کیفیت تحقیقات علمی است. این شاخص نیز از سال مبنا ، ضریب تاثیر پنج سال گذشته نشریات حاوی مقالات علمی را مورد سنجش قرار می دهد. به گفته مهراد، شاخص پنجم، کل تاثیر استنادی نشریات علمی را شامل می شود که هدف آن نیز اندازه گیری کیفیت تحقیقات علمی از سال مبنا در عرض پنج سال گذشته است، تفاوت این شاخص با شاخص چهارم آن است که شاخص پنجم، ضریب تاثیر نشریاتی را که در عرض پنج سال گذشته به نشریات چاپ کننده مقالات علمی ارجاع  یا استناد می دهند اندازه گیری می کند. وی در خصوص شاخص آخر با بیان اینکه شاخص ششم به همکاری های بین المللی در طول پنج سال گذشته مربوط می شود و هدف آن نشان دادن مقبولیت بین المللی آموزش عالی در کشورهای مختلف جهان است، اعلام کرد که منبع داده ها، پایگاه تامسون رویترز (ISI) است. اشتباه محاسباتی رتبه بندی URAP ترکیه درباره دانشگاههای ایران مهراد همچنین با اشاره به رتبه بندی دانشگاههای کشور در نظام URAP تاکید کرد: نگاهی به رتبه دانشگاههای کشور در نظام URAP، به روشنی مشخص می کند که به عنوان مثال جایگاه دانشگاه صنعتی امیرکبیر که همواره از میزان تولیدات علمی درخور توجهی برخوردار است، 23 نیست. وی با ارائه توضیحاتی در این باره گفت: این مشکل را که از نظر اعتبار دانشگاهی برای ایران حائز اهمیت فراوان است رسما به نظام رتبه بندی URAP گزارش و رونوشت آن را به ریاست دانشگاه صنعتی امیرکبیر ارسال کردم. سرپرست ISC خاطر نشان کرد: دانشگاه صنعتی امیرکبیر در نظام رتبه بندی ISC جایگاه سوم را احراز کرده و منبع داده ها نیز در دو نظام رتبه بندی  ISC و URAP تامسون رویترز است. نمی توانم به این راحتی بپذیرم که اختلاف فاحشی در رتبه بندی دانشگاه های کشور اتفاق افتاده و این اختلاف اطمینان دارم که ناشی از محاسبه اشتباه URAP است. ادامه اشتباهات در مورد دانشگاههای علوم پزشکی مهراد ادامه داد: گنجاندن دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی ایران در جایگاه 21 نیز خالی از اشکال نیست. این دانشگاه با دانشگاه علوم پزشکی تهران ادغام شده و در سالهایی که فعالیت علمی مستقل داشت، تعداد مقالات علمی منتشر شده توسط این دانشگاه در مجلات  معتبر بین المللی کفایت نمی کرد، در حالیکه این دانشگاه با قرار گرفتن در جایگاه 21، جلوتر از دانشگاه صنعتی امیرکبیر قرار گرفته است. غلط املایی URAP در رتبه بندی دانشگاههای ایران مهراد متذکر شد: اشکالات دیگری در جابجایی دانشگاه ها صورت گرفته که مقایسه فهرست رتبه بندی URAP با ISC به سادگی، جابجایی های مورد نظر را نشان می دهد. من تصور می کنم تنوع املای نام دانشگاهها موجب این اشتباهات شده و برای استخراج داده ها، ما در ISC تنوع نام ها را مورد توجه قرار می دهیم در حالیکه با توجه به وقت گیر بودن این فرایند بعید به نظر می رسد که سازمان های دیگر مثل URAP به این نکته بسیار مهم توجه کنند. سرپرست ISC ادامه داد: دانشگاه صنعتی خواجه نصیر که یکی از دانشگاه های معتبر کشور است در حالی که در رتبه بندی ISC از جایگاه 12 برخوردار است در رتبه بندی URAP در رتبه 19 ظاهر شده است. این مورد درباره دانشگاه فردوسی مشهد و تعداد بیشتری از دانشگاه های کشور نیز صادق است.