فیزیکدان جوان ایرانی، برنده جایزه سال 2013 مرکز بین المللی فیزیک نظری عبدالسلام شد

دکتر یاسمن فرزان، برنده جایزه سال 2013 مرکز بین المللی فیزیک نظری عبدالسلام (ICTP) شد.
به گزارش خبرنگار علمی ایسنا، کمیته‌ جوایز این مرکز، دکتر فرزان، عضو هیات علمی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی و دکتر پاتچانیتا چولالانگکرن از تایلند را مشترکا شایسته دریافت این جایزه اعلام کرد.
در اعلام رسمی مربوط به این جایزه آمده است: «این جایزه به پاس تلاش‌های پروفسور فرزان در زمینه مطالعات نظری در حوزه فیزیک نوترینو به وی اعطا می‌شود. از جمله تلاش های وی در این حوزه می توان به معرفی مثلث یکانی در بخش لپتون ها برای تعیین فاز ناقض تقارن بار- پاریته، بررسی تقارن هایی که مقدار عددی این فاز را پیش‌بینی می کنند و پیشنهادی برای اندازه گیری قطبش برای به دست آوردن اطلاعات در مورد فاز های ناقض تقارن بار-پاریته اشاره کرد.
وی همچنین شرایط عمومی را که تحت آن جرم نوترینوها و ویژگی های ماده ی تاریک به هم مربوط می شوند مطالعه و جمع بندی کرده است. در این راستا ماده تاریک با اسپین صفر و با جرم حدود MeV و ذرات فرمیونی و همچنین ماده ی تاریک با اسپین یک با جرمی از مرتبه ی جرم الکتروضعیف توسط وی مورد مطالعه قرار گرفته است.
این مطالعه نتایج در خور توجهی برای مشاهدات اختر فیزیکی و آزمایش ال-ایچ-سی دارد.»
دکتر یاسمن فرزان در گفت‌و‌گو با خبرنگار علمی ایسنا اظهار داشت: نوترینوها ذرات بنیادی هستند که بار الکتریکی ندارند و درنتیجه آشکار سازی آنها بسیار دشوار است. به علاوه جرم آنها بسیار کوچک هست و در نتیجه در اغلب مشاهدات و دستگاه های آزمایش با سرعت های نزدیک به سرعت نور حرکت می کنند. اندازه گیری پارامترهای مربوط به جرم آنها از سوال های باز فراروی پژوهشگران فیزیک ذرات بنیادی است.
وی خاطرنشان کرد که در مطالعاتش با همکاری پروفسور اسمیرنف، روشی بدیع برای اندازه گیری یکی از این پارامترها پیشنهاد داده است. همچنین با بررسی تقارن ها روش هایی برای پیش بینی مقادیر عددی این پارامتر ها ابداع کرده است.
فرزان با اشاره به این که کشف ماهیت ماده تاریک که بخش عمده ماده موجود در جهان را تشکیل می دهد از سوالات باز فیزیک است که ذهن بسیاری از فیزیک‌دانان را به خود معطوف کرده است، تصریح کرد که در یک سری از مقالاتش که برخی از آنها را با همکاری چند گروه پژوهشی مختلف نوشته، مدل هایی را بررسی کرده است که همزمان برای این دو معمای بزرگ راه حلی ارائه می کنند. پیش بینی های این مدل ها قابل آزمون هستند که در این راستا، مدل های گوناگونی ابداع و بررسی شده است.
وی خاطرنشان کرد: در برخی از این مدل ها، ماده تاریک، اسپین صفر و جرمی حدود جرم الکترون دارد. در برخی دیگر از این مدل ها، کاندیدای ماده تاریک، اسپین یک و جرمی حدود صد برابر جرم پروتون دارد. آزمایش های آینده می توانند به بررسی درستی این مدل ها بپردازند و این مدل ها را از مدل های دیگر که توسط سایر گروه های پژوهشی پیشنهاد شده اند باز شناسند.
گفتنی است، ارزش مادی جایزه مرکز بین المللی فیزیک نظری عبدالسلام، سه هزار یورو است که به همراه مدال و لوح یادبودی در مراسم پنجاهمین سال تاسیس این مرکز که در اکتبر ۲۰۱۴ برگزار خواهد شد به برندگان تقدیم می‌شود.
دکتر فرزان در سال 2008 هم به عنوان برنده نخستین دوره جایزه دانشمند جوان اتحادیه بین‌المللی فیزیک محض و کاربردی(آیوپاپ) در زمینه تئوری فیزیک ذرات معرفی شده بود.
دکتر یاسمن فرزان درباره سوابق تحصیلی و علمی خود به ایسنا گفته بود: در سال 1369 وارد دبیرستان فرزانگان (تیزهوشان) در تبریز شدم و در سال 1372 به عنوان اولین دانشجوی دختر ایرانی در قالب تیم پنج نفره المپیاد بین‌المللی فیزیک در این مسابقات دانش‌آموزی که در چین برگزار شد، شرکت کردم. در این مسابقات ضمن کسب مدال نقره به عنوان بهترین دانش‌آموز دختر شرکت‌کننده انتخاب شدم. تیم ما در آن مسابقات پنجم شد که بهترین رتبه‌ای بود که ایران تا آن زمان به دست آورده بود.
وی خاطرنشان کرد: در سال 1373 در دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی شریف ثبت‌نام کردم. استاد ناظر من دکتر فرهاد اردلان بود که من را به فیزیک ذرات علاقمند کرد و در سال 1377 تحصیلات کارشناسی خود را به پایان رساندم.
محقق پژوهشگاه دانش‌های بنیادی (مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات) خاطر نشان کرد: عنوان پایان نامه کارشناسی ارشد من «آکسیون‌ها در ابعاد بسیار بزرگ» بود که آن را زیر نظر استاد اردلان نوشتم. پس از به اتمام رساندن دوره کارشناسی ارشد به تریست ایتالیا رفتم و در آزمون ورودی برنامه دکتری SISSA دانشکده بین‌المللی برای تحصیلات پیشرفته که یک موسسه تحقیقاتی بین‌المللی است، شرکت کردم و همراه هفت دانشجوی دیگر در این آزمون قبول شدم. زمینه تحقیقاتی من فیزیک نوترونی بود و خوشبختانه پروفسور آ . یو. سمیرنف که فیزیکدان برجسته نوترونی است، مرا به عنوان دانشجویش پذیرفت.
فرزان خاطرنشان کرد: پس از یک سال در سال 1380 همسرم - دکتر شیخ‌جباری، فیزیکدان جوان پژوهشگاه و برنده جایزه عبدالسلام ICTP و جایزه فیزیک سازمان کنفرانس اسلامی در سال 2007 - یک بورس فوق دکتری در دانشگاه استنفورد گرفت که وی را در سفر به آمریکا همراهی کردم. پروفسور مایکل پسکین، رییس گروه نظری مرکز شتاب دهنده خطی استنفورد (SLAC) که پیش از سفر با وی تماس داشتم، مرا تشویق کرد تا تز خود را به عنوان مهمان در موسسه آن‌ها تکمیل کنم. هنگامی که در آمریکا بودم با استاد ناظر خود مقالات متعددی نوشتیم و در همان حال از فضای علمی بی نظیر مرکز نیز بهره می بردم. اگر چه من در چندین دوره در مورد تئوری میدانی و ابر تقارنی (توازنی) شرکت کردم. اما پرسیدن سوال و آموختن نکات ظریف این موضوعات از پسکین که خود نویسنده بهترین کتاب دانشگاهی در زمینه تئوری میدانی است، فرصتی بود که من همیشه به آن افتخار می‌کنم.
وی افزود: در سال 1383 به ایتالیا بازگشته و از تز خود دفاع کردم و پس از آن اگر چه از چندین موسسه در سراسر جهان از جمله دانشگاه کالیفرنیا( UCLA)، دانشگاه هاوایی و ساکلی فرانسه بورس فوق دکتری داشتم ترجیح دادم به ایران باز گردم و در پژوهشگاه دانش‌های بنیادی کار کنم.
دکتر فرزان در حال حاضر عضو هیات علمی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی و محقق مرکز بین المللی فیزیک نظری عبدالسلام (ICTP) است.
سرویس علمی پژوهشی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) نیز موفقیت این فیزیکدان جوان ایرانی را به وی و همکارانش در پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، فیزیک‌پیشگان و جامعه علمی ایران تبریک می‌گوید.