عدالت آموزشي با آزمون دكتري محقق نشد- بازماندن رتبه اول كنكور از ورود به دانشگاه

قرار بود برگزاری آزمون دکترای نیمه‌متمرکز سبب افزایش عدالت آموزشی در دانشگاه‌های کشور شده و راه اعمال گزینش سلیقه‌ای دانشجوی دکترا بسته شود اما نتایج نخستین آزمون نشان داد رتبه‌هایی هستند که به رغم کسب امتیازات بالا همچنان پشت درهای دانشگاه‌ها می‌مانند. به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری فارس، آئین‌نامه پذیرش نیمه‎متمرکز دانشجوی دکتری در 8 ماده و 6 تبصره در 8 آبان 89 به تصویب وزیر علوم، تحقیقات و فناوری رسید، هدف از این آیین‌نامه بهبود سنجش علمی داوطلبان آزمون‌های دوره دکترای تخصصی با توجه به افزایش ظرفیت دانشگاه‌ها در مقطع دکتری بود.

بر اساس این آئین‌نامه پذیرفته‌شدگان نخستین آزمون دکترای نیمه‌متمرکز سه برابر ظرفیت پذیرش از سوی سازمان سنجش آموزش کشور برای پذیرش نهایی به دانشگاه‌ها معرفی می‌شوند و دانشگاه‌ها از میان این تعداد دانشجویان دکتری را پذیرش می‌کنند.

در ماده 2 آیین‌نامه نخستین آزمون دکترای نیمه‌متمرکز عدالت آموزشی و فرصت برابر برای متقاضیان ورود به دوره دکتری، سنجش علمی داوطلبان ورود به دوره دکتری، ایجاد وحدت رویه و هماهنگی دانشگاه‌ با سیاست‌های وزارت علوم در پذیرش دانشجو، کمک به دانشگاه برای پذیرش دانشجویان مستعد در دوره دکتری‌، کمک به مؤسسات و وزارتخانه‌ها برای ارزشیابی متقاضیان استخدام آنها، کاهش هزینه اجرای آزمون‌های موازی و جلوگیری از اتلاف منابع و جلوگیری از شرکت متعدد داوطلب در آزمون‌های مختلف از اهداف برگزاری این آزمون ذکر شده است.

در همین رابطه ابوالفضل حسنی، مدیرکل دفتر گسترش و برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم برگزاری آزمون دکترا را در راستای تحقق کامل عدالت آموزشی در کشور اعلام کرده و گفته بود که در اجرای این طرح دانشجو می‌داند که اگر مثلاً می‌خواهد آمار بخواند به کدام دانشگاه برود، یعنی دانشجو حق انتخاب دارد و تمام این موارد می‌تواند به کیفیت آموزشی در کشور کمک کند. 

حسنی همچنین از اعتراض داوطلبان به نحوه برگزاری آزمون‌ها خبر داده و اعلام کرده بود که به همین دلیل برای برقراری عدالت آموزشی و کاهش هزینه دانشجویان در ابعاد مختلف، وزارت علوم طرح برگزاری آزمون را یک سال قبل مورد کارشناسی قرار داده است.

پیش از این وزیر علوم نیز بر این نکته تأکید داشت که «می‌دیدم گروه‌‌های علمی که اجازه ورود به دیگران را نمی‌دادند و سال‌ها آن گروه بلوکه تعداد محدودی می‌شد و برهمین اساس آزمون دکترای نیمه‌متمرکز را برنامه‌ریزی کردم.»

در حالی که هدف از برگزاری آزمون دکترای نیمه‌متمرکز افزایش عدالت در پذیرش دانشجویان دوره دکترا و حل مشکلاتی همچون گزینش سلیقه‌ای دانشجو از سوی گروه‌های علمی عنوان شده است اما همچنان دانشگاه‌ها بر اساس مدل گذشته خود و با رویکردی ناعادلانه دانشجویان را انتخاب می‌کنند.

" سارا.م " فارغ‌التحصیل دانشگاه شهید باهنر کرمان و رتبه اول آزمون دکترا در تمام کدرشته‌های انتخابی دانشجویی است که به دلیل همین انتخاب گزینشی از سوی هیچ‌یک از دانشگاه‌های کشور پذیرش نشده است.

دانشجوی مذکور که برای پذیرش دانشگاه‌های  تهران و شیراز را در اولویت قرار داده است از جانب هیچ‌ کدام از این دانشگاه‌ها پذیرفته نشده و برخی اخبار حکایت از این دارد که دانشگاه‌های برتر کشور مدل ارائه شده از سوی وزارت علوم مبنی بر پذیرش دانشجو بر اساس آزمون نیمه متمرکز دکتری را قبول نداشته و براساس مدل بومی و گذشته خود عمل می‌کنند.


* دانشگاه‌ها امسال نیز فارغ‌التحصیلان خود را برای مقطع دکتری انتخاب کردند

برخی داوطلبان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس از نوع عملکرد گروه‌های علمی در دانشگاه‌های برتر کشور همچون شریف، تهران، امیرکبیر و... اظهار گله کرده و اعلام می‌کنند که گروه‌های این دانشگاه‌ها تنها فارغ‌التحصیلان گذشته دانشگاه خود را می‌پذیرند ولو اینکه فرد در آزمون دکتری از نمره خوبی برخوردار نشده باشد.

از سوی دیگر بررسی آماری پذیرش دانشجویان دکتری در دانشگاه‌های بزرگ کشور بر این مطلب صحه می‌گذارد که دانشگاه‌ها براساس انتخاب داوطلب و مکان فارغ‌التحصیلی وی آنان را انتخاب می‌کنند و همچنان دانشگاه‌ها در اولویت اول، فارغ‌التحصیلان خود را پذیرش می‌کنند و در اولویت دوم به اولویت انتخاب داوطلب توجه دارند.

برخی از اساتید دانشگاه‌ها با انتقاد از روند فوق بر این نکته تأکید دارند که آزمون دکتری نمیه متمرکز صرفاً یک آزمون عمومی است که تنها نشانگر آمادگی اولیه یک داوطلب پذیرش دکتری است و برای ورود او به دوره‌های تخصصی کافی نیست.
 
به گفته هیئات علمی دانشگاه‌ها کسانی در این آزمون‌ موفق خواهند بود که سابقه تدریس در کارنامه خود داشته باشند و تعداد زیادی از دانشجویانی که به تازگی از مقطع کارشناسی ارشد فارغ‌التحصیل شده‌اند در رقابت با این افراد شکست خواهند خورد و عده‌ای زیادی از ادامه تحصیل باز خواهند ماند.


* سرورالدین: استقلال دانشگاه‌ها باید حفظ شود

در همین رابطه محمد حسین سرورالدین رئیس سازمان سنجش آموزش کشور در گفت‌وگو با خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری فارس با بیان اینکه آزمون دکترای نیمه‌متمرکز 2 مرحله داشت، مرحله اول آزمون و مرحله دوم مصاحبه بود، گفت: 130 هزار داوطلب در نخستین آزمون دکترای نیمه‌متمرکز ثبت‌نام کردند و از این بین 3 برابر ظرفیت دانشگاه‌ها برای گزینش دانشجوی دکترا به دانشگاه‌ها معرفی شد.

وی با تأکید براینکه دانشگاه‌ها در پذیرش دانشجوی دکترا مختار بودند، گفت: استقلال دانشگاه‌ها نباید از بین برود، سازمان سنجش داوطلبان پذیرش شده را به دانشگاه‌ها معرفی می‌کند و دانشگاه‌ها مختارند از بین آنها دانشجویان خود را انتخاب کنند. براین اساس ممکن است رتبه اول رشته‌ای انتخاب نشود اما رتبه 15 آن رشته انتخاب شود.

نخستین آزمون دکترای نیمه‌متمرکز برگزار شد و نتایج آن نیز اعلام شد، به گفته وزیر علوم این آزمون مشکلاتی دارد که باید برطرف شود، شاید مشکلات این آزمون در دومین مرحله برگزاری برطرف شود اما آیا فرصت از دست رفته افرادی که مدت‌ها برای شرکت در این آزمون هزینه کرده‌اند نیز مجدداً به آنها برمی‌گردد.

به نظر می‌رسد اقدام وزیر علوم در ایجاد تغییری ولو جزئی در نحوه جذب دانشجویان دکتری که حتماً با هدف بهبود وضعیت و سطح علمی دانشگاه‌ها و مشخصاً تحصیلات تکمیلی صورت گرفته نیازمند بررسی دقیق‌تر و الحاق تبصره‌ها یا حتی تغییر ساختار کلی و ارائه مدل و الگویی جدید باشد.