با توجه به رشد و توسعه مراکز آموزشی امکان آموزش و ادامه تحصیل برای متقاضیان میسر شده و به نوعی سد کنکور برای کسانی که عبور از این سد برایشان غیر ممکن بود در حال حاضر شکسته شده است.
خبرگزاری فارس ـ ایمن‌السادات موسوی نژاد: «تحصیل بدون آزمون اکنون در دانشگاه .... قم» این متن پیامکی بود که چند لحظه پیش در تلفن همراهش مشاهده کرد، خاطرات نه چندان دور را در ذهن خود گذراند که ورود به دانشگاه و تحصیل آرزویی دیرینه و کنکور غولی بود و کسانی که موفق می‌شدند از این سد عبور کنند گویی شاخ غول شکسته بودند.
پرده اول
شب و روز برای قبولی و کسب رتبه بالا در کنکور درس می‌خواند، حتی مطالعه را بر شرکت در میهمانی و تماشای تلویزیون ترجیح می‌داد، روزهای پیش از کنکور با یاد روزهای شیرین کسب رتبه بالا در کنکور برایش هموار می‌شد.
پرده دوم
روز کنکور با کمال دقت، تسلط کامل و اعتماد به نفس در جلسه حضور پیدا کرد و با مداد مشکی که در دست داشت با آرزوی رشته و دانشگاهی دلخواه یکی یکی گزینه‌ها را پر کرد ...
رتبه 100، بالاخره تلاش‌هایش نتیجه داده بود، بی‌خوابی‌ها، سختی‌ها، خستگی‌هایش ... حالا می‌توانست با خیال راحت در رشته و دانشگاهی که علاقه داشت به تحصیل بپردازد.
اکنون در سطح کشور از جمله استان قم متقاضیان علاوه بر این‌که می‌توانند از طریق کنکور سراسری به دانشگاه‌ها ورود پیدا کنند بلکه برای برخی افراد در صورت تمایل از طریق پرداخت شهریه و بدون کنکور ورود به دانشگاه میسر شده است.
توسعه دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی در استان قم
بیش از 30 دانشگاه و مرکز آموزش عالی در استان قم وجود دارد که 91 هزار و 66 دانشجو در آن تحصیل می‌کنند.
دانشگاه‌های قم، پردیس قم دانشگاه تهران، پیام نور، علوم پزشکی، صنعتی، حضرت معصومه (س)، معارف اسلامی، علمی کاربردی، علوم و معارف قرآن، و دانشکده‌های دولتی صدا و سیما، شهید محلاتی در بخش‌های آموزشی دولتی و دانشگاه‌های آزاد، باقرالعلوم، ادیان و مذاهب و مفید در بخش آزاد و غیرانتفاعی فعالیت دارند.
موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، مرکز تربیت معلم آیت‌الله طالقانی، مرکز تربیت معلم آیت‌الله شهید مدنی، مرکز تربیت معلم حضرت معصومه، آموزشکده فنی و حرفه‌ای پسران قم و آموزشکده فنی و حرفه‌ای دختران به عنوان موسسات و مراکز آموزشی دولتی در قم فعالیت دارند.
دانشکده‌های اصول‌الدین و علوم حدیث و موسسات آموزش عالی غیرانتفاعی مانند موسسه آموزش عالی شهاب دانش، پویش، حکمت، تعالی، معصومیه، اجتهاد، موسسه آموزشی اخلاق تربیت و موسسه آموزش عالی شفیعه از جمله نهادهای آموزشی غیرانتفاعی قم هستند.
پردیس‌های دانشگاهی
برخی دانشگاه‌ها علاوه بر آزمون سراسری، از طریق آزمون اختصاصی، دانشجویانی در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا در بخش پردیس خود جذب می‌کنند.
مصطفی فضائلی، معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه قم می‌گوید: اکنون تقاضای فراوانی برای ورود به مقاطع تحصیلات تکمیلی وجود دارد و ظرفیت‌های موجود در دانشگاه‌ها توان پذیرش دانشجویان را بیش از میزان ظرفیت خود ندارند.
وی تصریح می‌کند: بسیاری از افراد مجبور هستند برای ادامه تحصیل به کشورهای دیگر مهاجرت کنند که با مشکلات فرهنگی و اقتصادی مواجه می‌شوند.
بخش قابل توجهی از دانشجویان به دلیل اشتغال، امکان تحصیل در مکانی دیگر برای آن‌ها وجود ندارد در حالی که علاقه‌مند هستند که بتوانند مدارج علمی خود را ارتقا دهند.
فضائلی معتقد است این امر عمده‌ترین عاملی است که سبب شده دانشگاه‌ها فراتر از آزمون‌های سراسری و ظرفیت‌های دانشگاهی با دریافت هزینه‌هایی به پذیرش دانشجو بپردازند.
ماده 20 قانون پنج ساله توسعه مبنی بر توسعه دانشگاه‌ها
بر اساس ماده 20 قانون پنجم توسعه، موسسات و دانشگاه‌های آموزش عالی و تحقیقاتی مجاز هستند، مازاد بر سهمیه آموزش رایگان خود و با ظرفیت‌های جدیدی که ایجاد می‌کنند بر اساس قیمت تمام شده یا توافقی که با بخش غیردولتی با تایید هیئت امنا انجام می‌دهند در مقاطع مختلف دانشجو بپذیرند و منابع مالی دریافتی را بر حسب مورد پس از واریز به خزانه کل به حساب درآمدهای اختصاصی منظور کنند.
بر اساس این قانون در شرایطی که دانشگاه‌ها با توجه به اعتبارات و امکانات دولتی و موجود امکان پذیرش نداشته باشند با ایجاد پردیس خودگردان می‌توانند با دریافت هزینه ظرفیت‌های جدیدی ایجاد کنند تا پاسخگوی متقاضیان باشند.
فضائلی می‌گوید: دولت فراتر از توان خود و نیازهای کشور مکلف نیست از اعتبارات عمومی هزینه کند و شاید موجه هم نباشد که دولت از بودجه عمومی برای پذیرش دانشجو فراتر از میزان نیاز کشور هزینه کند و از طرفی دیگر علاقه مردم به ادامه تحصیل نباید نادیده گرفته شود و افرادی که علاقه‌مندند با پرداخت هزینه‌ها تحصیلات خود را ادامه دهند نباید ممنوعیت داشته باشند.
جلوگیری از آسیب جدی در پذیرش دانشجو بدون کنکور
به طور طبیعی ممکن است شیوه پذیرش دانشجو خارج از آزمون متمرکز سراسری آسیب‌هایی داشته باشد که باید آن‌ها شناسایی شود تا از بروز عواملی که سبب آسیب جدی می‌شود، جلوگیری شود.
اگر برخی از مراکز آموزش عالی و دانشگاه‌ها بی‌ضابطه عمل کنند ممکن است کیفیت سطح آموزش با آسیب جدی مواجه شود. به گفته معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه قم پذیرش دانشجو باید کنترل شده و با نظارت شورای گسترش وزارت علوم، تحقیقات و آموزش عالی و سازمان سنجش آموزش کشور باشد.
وی عنوان می‌کند: وزارت علوم بخشنامه‌هایی ابلاغ کرده و برای مقطع دکترا حداکثر مبلغی برای شهریه دانشگاه‌ها تعیین کرده که دانشگاه‌ها بر اساس مصوبه هیئت امنای خود نمی‌توانند فراتر از سقف تعیین شده به تعیین شهریه بپردازند و برای دانشجویان کارشناسی ارشد باید تناسبی بین شهریه‌های این دانشجویان با سرانه وزارتی دانشجویان روزانه این مقطع وجود داشته باشد.
فضائلی می‌گوید: اعمال نظارت و کنترل یکی از عوامل پیشگیری‌کننده از بروز آسیب‌هاست و در این زمینه لازم است از ورود کسانی که آمادگی علمی برای ادامه تحصیل در مقاطع تحصیلات تکمیلی را ندارند جلوگیری شود.
حجت‌الاسلام محمد مهدی کرمی، رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های استان قم بر اساس نظر شخصی خود می‌گوید: در این زمینه کیفیت را فدای کمیت کردیم و از یک طرف بدون آزمون حرکت می‌کنیم و از طرفی دیگر در دانشگاه‌های معتبر صندلی‌های خالی زیاد شده زیرا متقاضیان در کنکور شرکت نمی‌کنند و با هزینه‌ای که پرداخت می‌کنند در پردیس‌های خارج دانشگاه یا موسسات غیرانتفاعی به ادامه تحصیل می‌پردازند.
وی ادامه می‌دهد: حتی در برخی مراکز در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا در حال حذف کردن رساله و پایان‌نامه هستند و به جای آن واحد درسی ارائه می‌دهند که یک مخاطره جدی برای فضای آموزش عالی است که روح پژوهش را می‌خشکاند.
ضربه پذیرش دانشجو بدون کنکور در دانشگاه به چه کسانی وارد می‌شود؟
برای افزایش کمیت فضای آموزشی و راحت‌تر شدن ورود به دانشگاه راه‌های دیگری نیز وجود دارد. کرمی معتقد است که بدون آنکه رساله‌ها و آزمون ورودی به دانشگاه‌ها به طور کلی حذف شود راه‌هایی است که امیدواریم مسئولان مربوطه مورد نظر قرار دهند تا از بروز مخاطرات جدی برای آموزش عالی جلوگیری کنند.
وی خاطرنشان می‌کند: با ادامه این روند اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت زیر سئوال می‌رود و در عرصه جهانی دیگر نگاه به مجموعه آموزش عالی متفاوت از قبل می‌شود.
رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های استان قم ادامه می‌دهد: چند سال آینده فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های این چنینی که توان علمی لازم را ندارند در بخش‌هایی که مشغول به کار و فعالیت می‌شوند تاثیرات خود را بر جای می‌گذارند.
اکنون ورود به دانشگاه تا حدودی میسر شده و کسانی که بضاعت مالی دارند راحت‌تر می‌توانند به ادامه تحصیل بپردازند. کرمی معتقد است: علاوه بر این‌که این شیوه تبعیضی بین کسانی است که زحمت کشیدند و افرادی است که راحت بدون درد سر به دانشگاه راه پیدا کردند، از طرفی دیگر با این فعالیت قشر مستضعف جامعه را سرکوب کردیم.
وی ادامه می‌دهد: کسی که پول بیشتری دارد ارتباط بیشتری می‌تواند بگیرد و حتی پست‌ها را می‌رباید و قشر فرهیخته و مستضعف ما نمی‌توانند جایگاه داشته باشند و عدالت به این صورت زیر سئوال می‌رود.
قله جمعیت به مقطع تحصیلات جمعیتی رسید
اکنون قله جمعیت که شامل متولدان دهه 60 هستند، به مقطع تحصیلات تکمیلی رسیده‌اند و پیش از این نیز این گروه جمعیت با مدارس 2 یا سه شیفته مواجه می‌شدند ولی اکنون به شرایط مناسب برای تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا نیاز دارند ولی به چه قیمتی؟
با نگاهی به آینده متوجه می‌شویم که مشکلات تحصیلی در مقاطع بالاتر و هجوم تقاضا به مرور زمان در این بخش کاهش پیدا می‌کند، همانطوری که با فاصله گرفتن از قله جمعیت، بسیاری از ظرفیت دانشگاه‌های دولتی پر نمی‌شود.
بر اساس سخنی از امام خمینی (ره) دانشگاه مبدا تحولات است و بر اساس سخنی از مقام معظم رهبری پیشرفت، عزت و هویت ملی اسلامی کشور منوط به تلاش جدی در زمینه علوم و پژوهش است بنابراین افزایش مراکز و موسسات آموزشی یکی از اموری است که در دستور کار قرار گرفته ولی باید از آسیب‌هایی که ممکن است در آینده این بخش را تهدید کند، جلوگیری شود.
