طرح سنجش توصیفی و امکان جایگزینی آن با سیستم نمره در آموزش و پرورش دیدگاههای گوناگون مبنی بر حذف سیستم نمره‌ای درآموزش وپرورش و سنجش‌کیفی دانش‌آموزان به عنوان ملاک قبولی در مقاطع مختلف که از سال‌های گذشته به بحث گذاشته‌شده، اکنون درقالب طرح سنجش توصیفی نمود یافته و برای تصویب و اجرا در انتظار تصمیم شورای عالی این وزارتخانه به سر می‌برد.در صورت تصویب این طرح که از سه سال پیش در برخی استان‌های کشور به طور آزمایشی به‌مرحله اجرا درآمده، ملاک قبولی دانش‌آموزان درمقاطع پیش‌دبستانی و ابتدایی بر اساس نمره امتحانات پایانی محاسبه نخواهد شد.بر اساس این طرح، تمام موارد ارزشیابی دانش‌آموز در یک پوشه کار و دفتر مشاهدات گروه معلمان مدرسه، شامل فعالیت‌های کلاسی وخارج از کلاس ثبت می‌شود.آزمون‌های عملکردی، مدادکاغذی، گزارش نویسی،تحقیقات، پژوهش‌ها،فعالیت‌های دست ساز و گروهی از جمله ملاک‌های کلاسی و مسایل انضباطی و تکالیف مستمری که به دانش‌آموز ارایه می‌شود، ملاک‌های مشاهداتی‌است که برای قبولی دانش آموز مورد محاسبه قرار می‌گیرد.مشارکت پذیری دانش‌آموزان درفعالیت‌های گروهی واجرای‌طرح‌های علمی- آموزشی، نوع واکنش وتغییررفتارآنان درموقعیت‌های گوناگون درقالب‌آموزش‌های مهارت‌های زندگی از جمله دیگر ملاک‌هایی است که در این طرح مورد توجه است.کارشناسان مسوول سنجش و ارزشیابی تحصیلی تربیتی دوره عمومی استان‌های کشور از روز دوشنبه هفته جاری برای بحث و گفت و گو بر سرمواد این طرح در شیراز گردهم‌آیی داشته‌اند تا مصوبات خود را به‌عنوان یک پشتوانه‌کارشناسی به شورای عالی وزارت آموزش و پرورش ارایه دهند.به همین مناسبت ویژگی‌ها و کم و کیف طرح سنجش توصیفی مقاطع پیش دبستانی و ابتدایی را در گفت و گویی با معاون آموزش و پرورش عمومی استان فارس به بحث گذاشتیم.صمد افتاده، طرح سنجش توصیفی را بسیار موثر و کارا معرفی می‌کند و معتقد است براساس این سیستم آموزشی شیوه‌های استخدام معلم، مواد درسی و شیوه‌های تدریس نیز متحول خواهد شد.حاصل گفت و گوی خبرنگار ایرنا با این مقام مسوول در پی می‌آید:س: درباره آخرین وضعیت اجرای طرح سنجش توصیفی و ویژگی‌های آن توضیح دهید.ج: طرح سنجش توصیفی هم‌اکنون در انتظار تصویب شورای عالی آموزش و پرورش به سر می‌برد که امیدواریم با بررسی همه جانبه آن، تمام نقاط ضعف و قوت آن شناسایی و طرحی کامل و بدون اشکال آماده اجرا شود.این طرح از سه سال گذشته به صورت پایلوت در استان‌های مختلف کشور اجرا شده که نتایج این سه سال در گردهمایی‌های کارشناسان مسوول مربوطه ارزیابی و برای اعمال نظر در شورای عالی وزارتخانه تقدیم می‌شود.در این طرح، قبولی و ارتقا در پایه بالاتر صرفا بر اساس نمره امتحانات پایانی سنجیده نمی‌شود.طرح سنجش توصیفی در استان‌فارس توسط هفت‌اداره آموزش‌وپرورش در ۳۶آموزشگاه و ۷۹کلاس اجرا شده که حدود دو هزار و ۵۰۰دانش آموز را زیر پوشش برده است.یکی‌از محورهایی که کارشناسان مسوول سنجش وارزیابی عمومی دراین گردهمایی مورد بررسی قرار می‌دهند این است که آیا این طرح به صورت طولی و عرضی تداوم یابد یا خیر.بر اساس طرح‌مذکور، سنجش توصیفی فقط تا مقطع سوم ابتدایی مورد اجرا قرار می‌گیرد و شورای عالی آموزش و پرورش باید تصویب کند که این طرح به مقاطع بالاتر هم تعمیم یابد یا خیر.هم اکنون بر سر توسعه این طرح و یا اجرای آن به‌صورت فعلی نیز گفت و گو وجود دارد که باید ببینیم در نهایت چگونه تصویب می‌شود.س: از نظر شما این طرح برای سال تحصیلی آینده(مهرماه) آماده اجرا می‌شود؟ ج: با توجه به مدت زمان محدودی که تا مهرماه باقی مانده است، بعیدبه نظر می‌رسد که اجرای این طرح به سال تحصیلی جدید برسد.س: علت‌های اصلی تدوین طرح سنجش توصیفی و ضرورت‌های طرح آن را توضیح دهید.ج:درسیستم‌های آموزشی که به‌شکل نمره‌ای‌است، تمام برآیند آموزش درامتحان پایانی خلاصه می‌شود و دانش‌آموز درصورتی می‌تواند به پایه بالاتر صعود کند که نمره خاصی را بر روی ورقه امتحانی کسب کند.سیستم‌نمره‌ای ازجلمه سیستم‌های نسبتا منسوخ‌شده‌ای دردنیاست که مورداستفاده قرار نمی‌گیرد زیرا تمام ویژگی‌ها و توانمندی‌های دانش‌آموز برای صعود به‌پایه تحصیلی بالاتر در آن لحاظ نشده به همین منظور سیستم جدیدی که بر ارزشیابی توصیفی از دانش آموزان اتکا دارد شکل گرفت تا استعدادهای دانش‌آموزان را به‌صورت همه‌جانبه بررسی و اجازه قبولی به‌پایه بالاتر را صادر نماید.در سیستم‌ارزشیابی توصیفی،یک تیم از معلمان و مشاوران در هر مدرسه مستقر هستند و بر اساس داده‌هایی که‌معلمان نسبت به دانش‌آموزان ارایه‌می‌دهند اظهار نظر کرده و با ملاک قراردادن تمام استعدادهای دانش آموزان مجوز قبولی آنان و ورود به پایه بالاتر را صادر می‌کنند.افزایش بهداشت‌روانی محیط یاددهی و یادگیری برای حذف دغدغه نمره، افزایش اعتماد به‌نفس دانش‌آموزان، حذف فرهنگ ۲۰گرایی وحاکمیت مطلق‌امتحانات پایانی و کاهش‌اضطراب، رقابت سالم و ایجاد حس رفاقت به جای رقابت بین دانش آموزان از جمله اهداف اصلی این طرح است.س: به نظر می‌رسد این طرح نقش معلمان در مدرسه را کم‌رنگ‌تر می‌کند، این را به عنوان یک آسیب نمی‌دانید؟ج:خیر، درست است که معلم در شیوه قبلی قدرت مانور بیشتری داشت و او به تنهایی تصمیم می‌گرفت که‌دانش‌آموزبه پایه بالاتر برود یا خیر، اما دانش آموز حق دارد با مشورت و تصمیم یک گروه کارشناسی به کلاس بالاتر برود.یک مدرسه‌ایده‌آل باید ویژگی‌هایی داشته‌باشد و آموزش درآن به یادگیری منجر شود.معلم نقش مرشد و راهنما برای دانش‌آموز دارد و دانش آموز باید پرسشگر باشد و مهارت‌های زندگی را در مدرسه بیاموزد که این‌مهم در این طرح گنجانده شده است.اکنون دوران تکیه بر آی‌کیو (بهره هوشی) در دنیا به سرآمده و ازای کیو ( هوش هیجانی) و افزایش انگیزش و اتکا بر دل بحث می‌شود و ما هم باید در سیستم آموزشی به این سمت حرکت می‌کردیم.س: چرا اجرای این طرح از مقاطع بالاتر تحصیلی آغاز نشد؟ج :دانش آموزی که سال‌ها در یک سیستم نمره‌ای تربیت شده است به آسانی نمی‌تواند با این شیوه جدید کنار بیاید و با رکود مواجه می‌شود در حالی که انجام هر کاری در آموزش و پرورش باید از پایه ابتدایی صورت گیرد.خطای بزرگ ما در آموزش و پرورش این بوده که سرمایه‌های کلان را در مقطع متوسطه هزینه کردیم و از دوران ابتدایی و پیش دبستانی غفلت ورزیدیم.با عنایت به توجه دولت به مقطع ابتدایی و پیش دبستانی، سال جاری تحصیلی به نام آموزش ابتدایی نامگذاری و کانون توجه به آن سمت جلب شده است.س: نقش والدین و محتوای مواد درسی در این طرح چگونه بررسی شده است؟ ج :آموزش والدین دراین طرح مدنظربوده و والدین شدیدا متقاضی تداوم این طرح هستند اما مشکلی که وجود دارد این است که اگر اجرای این طرح فقط به پایه سوم ابتدایی منحصر شود، مشکلاتی ایجاد خواهد شد.این در حالی است که مواد درسی نیز با این روش انطباق دارد و از طرح از کل به جز استفاده می‌شود در این طرح امتحان حذف نشده بلکه ازآن به عنوان یکی از مولفه‌های ارزیابی توان دانش آموزان استفاده می‌شود.س:استخدام معلم برای استفاده دراین‌طرح چگونه است و با چه روش‌هایی صورت می‌گیرد؟ج : در دوره‌هایی پس از انقلاب مراکز تربیت معلم و دانشسراهای عالی به منظور تربیت معلم شکل گرفت که نتایج خوبی داشت، اما این مراکز در یک دوره چند ساله با اعمال نوع نگاه اقتصادی به موضوع، کمرنگ شدند که هم اکنون دولت نهم تاکید بسیار بر احیای آنها دارد.برخی معلمانی که استخدام می‌شدند متاسفانه حتی شیوه‌های تعامل با دانش- آموز را نمی‌دانستند که بحران‌هایی را برای آموزش‌وپرورش ایجادکرددرصورتی که افرادی خاص و با توانمندی‌های ویژه باید در این حرفه به کار گرفته شوند که حداقل مبانی روان شناسی را آموزش دیده باشند.به طو رحتم در این طرح شیوه‌های استخدام تغییر خواهدکرد زیرا هرفردی صلاحیت معلم شدن را ندارد و دقت نظر کاملی باید در این زمینه صورت گیرد.در قالب این طرح، گرفتن نیروهای حق التدریس مگر در مواقع اضطراری ممنوع شده است که امیدواریم این مهم نوید بخش تحولات بزرگی در بخش آموزش و پرورش کشورمان باشد.معاون آموزش و پرورش عمومی استان فارس بسیار امیدوار است که در صورت نهایی شدن این طرح، شاهد تحولات چشمگیری در عرصه آموزش و سیستم آموزش و پرورش کشور باشیم.
در استان خراسان آقای حمید رهباردار کارشناسی ارشد سنجش و اندازه گیری، ناظر علمی طرح و مدرس طرح سنجش و ارزشیابی توصیفی می باشند.
برای دریافت راهنمای سنجش توصیفی روی کلید مربوطه (منوی چپ) کلیک کنید.
