پدیدة تفکیک متجاوز (Transgressive Segregation) در به‏نژادی گیاهان زراعی‌

چکیده
   گاهی هنگام دورگ‎گیری در صفات کمّی به‌دلیل وقوع پدیدة تفکیک متجاوز در نسل ₂F و دیگر نسل‎های در حال تفرق، فنوتیپ‎هایی مشاهده می‎شوند که خارج از محدودة والدین خود قرار دارند. تفکیک ‌یافته‎های متجاوز را می‎توان از طریق خودگشنی و گزینش تثبیت کرد. مطالعات ژنتیک کلاسیک و کیو‌تی‌ال، عمل مکمل ژن‎ها را مهم‌ترین دلیل وقوع پدیدة مذکور می‏دانند. وقوع پدیدة تفکیک متجاوز از طریق تلاقی بین والدینی که قابلیت ترکیب‏پذیری عمومی مثبت و معنا‎دار برای صفات مطالعه‌شده داشته باشند، تا حدودی قابل پیش‌بینی است. برای افزایش احتمال وقوع این پدیده به‌نظر می‎رسد که در میان روش‎های اصلاحی مؤثرترین روش، بالک تک‌بذر و گزینش دوره‏ای باشد. از پدیدة تفکیک متجاوز در اصلاح صفات مختلف کمّی همچون مقاومت به تنش‎های سرما، گرما، خشکی و شوری به‌طور گسترده‎ای استفاده شده است.