واکنش هشت رقم گوجه‌فرنگی به نماتد مولد گره ریشۀ Meloidogyne javanica در شرایط گلخانه

چکیده
    این مطالعه با هدف ارزیابی واکنش هفت رقم گلخانه‌ای اصلاح‌شدۀ‌ گوجه‌فرنگی موجود در بازار شامل دو رقم از انگلستان (GH1 و GH12)، دو رقم از تایلند (Karina و Ajeet)، سه رقم از هندوستان (Manisha، Tolstoi و Cluster5) و رقم بومی مزرعه‌ای درتوم (که به میزان چشمگیری در استان کهگیلویه و بویراحمد کشت می‌گردد)، در برابر نماتد ریشه گرهی، M. javanica، در شرایط گلخانه‌ صورت گرفت. آزمایش به‌صورت فاکتوریل با دو فاکتور رقم گوجه‌فرنگی و تلقیح به نماتد در قالب طرح کاملاً تصادفی در پنج تکرار انجام گرفت. به ازای هر کیلوگرم خاک، گیاهچه‌های 6 برگی گوجه‌فرنگی با 2000 لارو سن دوم نماتد M. javanica مایه‌زنی شدند.‌ هشت هفته پس از مایه‌زنی،‌ صفات رویشی رقم‌های تحت آزمایش گوجه‌فرنگی (طول ساقه و ریشه،‌ وزن تر و خشک ساقه و ریشه) و صفات تولیدمثلی نماتد (تعداد گره، تعداد تخم و تعداد کیسۀ تخم در گرم و کل ریشه، تعداد لارو در گرم و کل خاک، جمعیت نهایی نماتد و ضریب تکثیر نماتد) ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که رقم‌های تحت بررسی درجات مختلفی از حساسیت در برابر این نماتد دارند. در صفات رویشی، رقم‌های GH12، Ajeet، Manisha و Karina نسبت به بقیۀ رقم‌ها دارای تفاوت معنا‌داری در سطح یک درصد بوده و کمترین تأثیرپذیری را از آلود‌گی به نماتد از خود نشان دادند. از طرف دیگر، رقم بومی و Tolstoi از نظر صفات رویشی به عنوان رقم‌های حساس شناخته شدند. از لحاظ صفات تکثیری نماتد، رقم‌های GH12 و Ajeet با شاخص گره 2 و فاکتور تولیدمثلی کمتر از یک به عنوان رقم‌های نیمه‌مقاوم، رقم‌های Manisha و GH1 به لحاظ شاخص گره 2 و فاکتور تولیدمثلی بیشتر از یک به عنوان رقم‌های متحمل و رقم‌های Cluster5، Tolstoi، Karina و رقم بومی به لحاظ شاخص گره 4 و فاکتور تولیدمثلی بیشتر از یک، به عنوان رقم‌های حساس مشخص گردیدند.