نخستین گزارش (Apicomplexa: Eugregarinida: Actinocephalidae)Stictospora sp. و بیمارگری آن روی لارو کرم سفید ریشۀ Polyphylla adspersa از ایران

چکیده
    تک‌سلولی‌های  Eugregarinidaانگل داخلی رودۀ تعداد کثیری از بی‌مهرگان‌اند که به شاخۀ Apicomplexa تعلق دارند. افراد این راسته به سبب داشتن تروفوزوئیت‌های بزرگ، نداشتن شباهت مرفولوژیک و رفتاری بین دو مرحلۀ تروفوزوئیت و اسپوروزوئیت، دارا بودن حداقل بیماری‌زایی در میزبان و نیز استقرار هسته در قسمت دئوتومریت خود شناخته می‌شوند. به‌منظور مطالعۀ این گروه انگل حشرات، جمعیت‌‌هایی از سنین دوم و سوم لاروی کرم‌ سفید ریشه (Polyphylla adspersa (Col., Melolonthidae) در شهریور ماه 1390 از پارک‌ها و فضای سبز شهر مشهد جمع‌آوری شد و دستگاه گوارش صدوپنج لارو برای ردیابی آلودگی احتمالی به تک‌سلولی بررسی شد. طی این تحقیق، افراد انگل متعلق به زیرراستۀ Septatorina در قسمت جلویی و میانی رودۀ لارو‌های سن دوم مشاهده شدند. در بررسی انجام‌ گرفته، مراحل مختلف سیکل زندگی تک‌سلولی Stictospora sp. به استثنا‌ی اووسیست و گامتوسیست مشاهده گردید. پارامتر‌های مرفومتریک تروفوزوئیت بالغ و گامونت (شامل PrimiteوSatellite ) بر اساس روش Clopton et al. (2006) با کمی تغییر اندازه‌گیری شد. مطالعۀ انجام‌ گرفته نشان داد تروفوزوئیت به طول 2176 میکرومتر (06/92±2800-1100) شامل سه بخش اپی‌مریت، پروتومریت و دئوتومریت است و گامونت‌ها بر اساس محل قرارگیری هسته در قسمت دئوتومریت از یکدیگر متمایز می‌شوند و در لقاح نوع سیزیگای (syzygy) شرکت می‌کنند. انگل نام‌برده در صورت قرارگیری آفت در شرایط تنش، با تخریب بخش‌های جلویی دستگاه گوارش سبب مرگ میزبان می‌شد. تأثیر این تک‌سلولی هنگامی که با فعالیت گونه‌ای نماتود Oxyurida همراه می‌شد، تشدید می‌گردید. نماتود مذکور گونه‌ای منسوب به جنس Cephalobellus و از خانوادۀ Thelastomatidae است که جنسی جدید از نماتودهای مرتبط با حشرات ایران است. تأثیر لکه‌ای و موضعی تک‌سلولی در نوسانات انبوهی جمعیت لارو آفت از طریق افزایش حساسیت لاروها و بروز آلودگی مزمن می‌تواند شایان توجه باشد. پژوهش حاضر اولین گزارش جهانی آلودگی طبیعی لارو‌های کرم سفید ریشه P.adspersa به انگل مذکور است و دربردارندۀ نخستین گزارش جنس Stictospora از ایران است.