نحوه توارث صفات مرتبط با کیفیت دانه در گلرنگ (Carthamus tinctorious L.)

چکیده
    به منظور برآورد اجزای ژنتیکی در صفات مرتبط با کیفیت دانه از جمله فیبر، خاکستر، پروتئین و عملکرد روغن، نتاج حاصل از تلاقی‌های دای‌آلل 8 رقم گلرنگ زراعی در نسل‌های F1 و F2 مورد ارزیابی قرار گرفتند. ژنوتیپ‌های دای‌آلل کامل در نسل F1 (64 ژنوتیپ) و تلاقی‌های دای‌آلل یک‌طرفه آنها در نسل F2 (36 ژنوتیپ) به صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه کشت شدند. نتایج تجزیه واریانس ژنتیکی نشان‌دهنده معنی‌دار بودن ترکیب‌پذیری عمومی (GCA) و ترکیب‌پذیری خصوصی (SCA) برای تمام صفات مرتبط با کیفیت دانه بود و در نتیجه بیانگر اهمیت توام اثرات افزایشی و غیر افزایشی ژن‌ها در کنترل ژنتیکی این صفات بود. میانگین مربعات اثرات تلاقی‌های متقابل برای فیبر دانه و عملکرد روغن معنی‌دار گردید که بیانگر اهمیت توارث سیتوپلاسمی در کنترل صفات ذکر شده می‌باشد. در صفات فیبر و عملکرد روغن، اهمیت بیشتر اثرات افزایشی بیانگر کارائی بالای انتخاب در نسل‌های اول حاصل از تلاقی در اصلاح این صفات بود. قابلیت توارث خصوصی پائین و مقدار بیشتر واریانس غالبیت در صفات خاکستر دانه بیانگر اهمیت بیشتر اثرات غالبیت در کنترل ژنتیکی این صفات بود، بنابراین به منظور اصلاح این صفت می‌توان از روش‌های مبنی بر تولید هیبرید استفاده کرد. اهمیت توام اثرات افزایشی و غالبیت در کنترل ژنتیکی محتوای پروتئین بیانگر کارائی توام روش‌های مبنی بر انتخاب و تولید هیبرید در اصلاح این صفت بود.