مقایسه مدل‌های نسبی و توازن جرمی در برآورد فرسایش و رسوب به روش رادیونوکلئوید سزیم-137 در منطقه اردل چهارمحال و بختیاری

چکیده
    فرسایش خاک و تخریب اراضی از مشکلات اساسی برای توسعه و حفاظت منابع محیطی هستند. بنابراین به‌دست آوردن اطلاعات کمی معتبر از سرعت و وسعت جهانی فرسایش خاک یک نیاز ضروری است. استفاده از سزیم-137، برای مطالعات فرسایش و رسوب خاک یکی از روش‌های شناخته شده جهانی است. این تحقیق به منظور تخمین فرسایش و رسوب خاک با استفاده از روش‌ سزیم- 137 و مدل‌های نسبی، توازن جرمی1 و توازن جرمی 2 در منطقه اردل چهارمحال و بختیاری صورت گرفته است. نمونه‌برداری خاک به صورت شبکه بندی منظم در ابعاد 20*20متر انجام شد. جهت اندازه‌گیری سزیم-137، 500 گرم از هر نمونه خاک داخل ظرف پلاستیکی استاندارد شمارش ریخته شد و توسط دستگاه اسپکترومتری اشعه گاما مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. موجودی سزیم اندازه گیری شده در نقاط نمونه برداری شده در دامنه 245-4744 بکرل بر متر مربع متغیر بود. میزان ریزش سزیم در نقطه مرجع 2130 بکرل بر متر مربع اندازه‌گیری شد. میانگین فرسایش خاک در منطقه مورد مطالعه با استفاده از مدل‌های نسبی، توازن جرمی 1 و توازن جرمی 2 به ترتیب 9/20، 8/29 و 1/20 تن در هکتار در سال محاسبه شد. نتایج کلی این تحقیق نشان داد که اراضی تپه ماهوری منطقه اردل استان چهار محال و بختیاری دچار فرسایش خاک نسبتاٌ بالائی هستند. مقدار نسبت تحول رسوب محاسبه شده توسط سه مدل نشان می دهد که بخش اعظمی از ذرات فرسایش یافته مجدداً در منطقه مورد مطالعه رسوب می کند. مقایسه نتایج سه مدل مورد مقایسه نشان داد که مدل های توازن جرمی میزان فرسایش را بیشتر از مدل نسبی برآورد می‌کند. تفاوت بین این دو مدل بیشتر در جایی که سرعت فرسایش خاک بالا بوده واضح‌تر است و در صورتی که در نقاطی که میزان فرسایش کمتر بوده، تقریباً تفاوتی دیده نمی‌شود.