مطالعه رفتار جنسی و مقایسه جلب متقابل نرها نسبت به ماده‌ها، در سه جمعیت جغرافیایی کرم گلوگاه انار در شرایط آزمایشگاهی

چکیده
    کرم گلوگاه انار Ectomyelois ceratoniae (Zeller), (Lep.: Pyralidae)، از جمله آفات مهم، چند میزبانه، و مهمترین آفت باغ‌های انار، در ایران می‌باشد. داشتن اطلاعات در زمینه رفتارهای تولیدمثلی، پیش‌نیاز مطالعات اکولوژی شیمیایی می‌باشد و فهم کامل این رفتارها، نقش مهمی در بهینه‌کردن استفاده از فرومون‌ها در کنترل آفات دارند. در پروانه‌های شب‌پرواز، نسبت بین ترکیبات فرومونی و رفتارهای مرتبط با فرومون در نواحی مختلف جفرافیایی به دلیل سازش حشرات به شرایط محیطی و میزبان‌های متفاوت می‌تواند تغییر کند. در این تحقیق، رفتارهای جنسی و مقایسه جلب متقابل نرها نسبت به ماده‌های کرم گلوگاه انار، برای سه جمعیت ساوه، کرمان و ارسنجان، درون تونل باد و در شرایط دمای 1±27 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 10±60 درصد، شدت نور قرمز 10 لوکس و 3/0 متر بر ثانیه سرعت باد، مورد بررسی قرار گرفت. از حشرات نر و ماده‌ها‌ی باکره دو روزه هر جمعیت، به عنوان منبع فرومون، در آزمایش‌ها استفاده گردید. نتایج نشان داد، حشرات کامل ماده از همان شب اول خروج از شفیره، با تولید و ترشح فرومون، قادر به جفت‌گیری بوده و نرها نیز فعالیت جستجوگری خود را آغاز می‌کنند. بیش از 90 درصد از نرهای دو روزه، بعد از رهاسازی درون تونل، پرواز می‌کردند. میزان (درصد) نرهای فرود آمده روی منبع فرومون، در بین جمعیت‌ها متفاوت، و به ترتیب برای جمعیت ساوه، ارسنجان و کرمان 3/83، 9/76 و 7/85 درصد تعیین شد. آنالیز داده‌ها نشان داد، نرهای هر جمعیت، تمایزی بین ماده جمعیت خود، با افراد ماده دو جمعیت دیگر، قائل نیستند. عدم وجود تفاوت معنی‌دار، در رفتار جستجوگری نرها، و جلب متقابل نرها به ماده‌های هر جمعیت، بیان‌گر این است که، اختلافات ممکن در برخی از ویژگی‌های تولیدمثلی و ساختار ترکیبات فرومونی جمعیت‌های مورد مطالعه، در حال حاضر به اندازه‌ای نیست که قادر باشد، از جلب متقابل بین جمعیت‌ها، در شرایط آزمایشگاهی جلوگیری کند. فهم رفتارهای جنسی، و شناخت عوامل مؤثر بر این رفتارها (فرومون جنسی) برای کرم گلوگاه انار در ایران، می‌تواند ما را در توسعه پایدار مدیریت تلفیقی این آفت در باغ‌های انار و سایر محصولات یاری رساند.