مطالعه خواب بذر و عوامل موثر بر شکست خواب در دوره پس رسی گیاه جو (Hordeum vulgare L.)

چکیده
   به منظور مطالعه خواب بذر و دوره پس رسی در ژنوتیپ های جو، تعداد 57 ژنوتیپ از مرکز بانک ژن دانشگاه واگنینگن هلند و دو رقم شاهد ایرانی گرگان و والفجر در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در دو تکرار در سال 1383 در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران واقع در کرج کشت گردید. در مرحله رشدی زادکس 92 خوشه ها جمع آوری شدند. آزمون خواب بذر در شرایط حرارتی c ?20 سانتیگراد و در 3 تکرار انجام گردید و درصد جوانه زنی و خواب بذر اندازه-گیری شد. از بین 57 ژنوتیپ، 36 ژنوتیپ، به همراه دو رقم شاهد درصد جوانه زنی پایینی داشتند که نشان دهنده سطح خواب بالا بود. دوره پس رسی به مدت پنج هفته در میان این ژنوتیپ‌ها در 3 تکرار مورد مطالعه قرار گرفت. سپس الگوی جذب آب قبل از طی دوره پس رسی و بعد از آن بررسی شد. همچنین تاثیر عصاره بدست آمده از پوسته و جنین بذرهای خواب بر درصد جوانه زنی، طول کلئوپتیل و طول ریشه چه بذرهای بدون خواب ارزیابی شد. در نهایت تغییرات پوسته بذر پس از طی دوره پس رسی با میکروسکوپ الکترونی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که تنوع ژنتیکی مطلوبی برای درصد خواب بذر وطول دوره پس رسی وجود دارد که گزینش برای این صفات را در میان ژنوتیپ های موجود امکان پذیر می سازد. در آزمون دوره پس رسی، پس از طی دوره، درصد جوانه زنی و درصد جذب آب افزایش داشت. در آزمون عصاره بذر درصد جوانه زنی، طول کلئوپتیل و طول ریشه چه بذرهای بدون خواب هنگامی که در محیط حاوی عصاره بذرهای خواب قرار گرفتند کاهش معنی داری داشت. بیشترین بازدارندگی هنگامی مشاهده شد که بذرهای بدون خواب در پوسته بذرهای خواب قرار گرفتند و این نشان دهنده وجود بازدارنده های جوانه زنی بیشتر در پوسته بذرهای جو می باشد. نتایج حاصل از میکروسکوپ الکترونی نیز نشان داد که پس از طی دوره پس‌رسی، تغییراتی در پوسته بذر ایجاد می شود. در طی این دوره، علاوه بر اینکه رشته های مارپیچ روی پوسته بذر حذف شدند، شکافهایی روی پوسته بذر ایجاد شد.