دو رساله نویافته از ابوحاتم اَسفزاری در حساب و گیاه شناسی
چکیده
ابوحاتم مظفر اسفزاری (سده 5 و 6ق) منجم، ریاضیدان و طبیعیدان بزرگ ایرانی، معاصر و همکار عمر خیام بود. از زندگانیش اطلاع چندانی در دست نیست؛ فقط بعضی مورخان و دانشمندان در آثار خود از وی یاد کردهاند. از مهمترین کارهای علمی او شرکت در رصد اعتدال بهاری به منظور اصلاح گاهشماری و تدوین تقویم جلالی است. از او چندین اثر در زمینههای ریاضیات، مکانیک، اندازهگیری اوزان، کائنات جو و گیاهشناسی بر جای مانده است و متأسفانه تعدادی از آثار او از بین رفته یا شناسایی نشدهاند. در این مقاله دو رساله نویافته از اسفزاری برای نخستین بار عرضه میشود. نخستین آن ها، رسالهای ریاضی به عربی با نام «برهان علی جمع المربعات المتوالیة» و موضوع آن اثبات هندسی دستور مجموع مربعات اعداد متوالی است. دیگری رسالهای به فارسی در گیاه شناسی با نام «رسالة الشَبَکة» و موضوع آن تشریح اجزای گیاه و بررسی انواع و کارکرد شبکه مجاری تغذیه در گیاهان (آوند) است. این رساله ارزشمند نشانگر پیشگامی دانشمندان ایرانی در شناخت و تبیین آوند در گیاهان است.
نویسنده : محمدرضا عرشی ابوحاتم مظفر اسفزاری (سده 5 و 6ق) منجم، ریاضیدان و طبیعیدان بزرگ ایرانی، معاصر و همکار عمر خیام بود. از زندگانیش اطلاع چندانی در دست نیست؛ فقط بعضی مورخان و دانشمندان در آثار خود از وی یاد کردهاند. از مهمترین کارهای علمی او شرکت در رصد اعتدال بهاری به منظور اصلاح گاهشماری و تدوین تقویم جلالی است. از او چندین اثر در زمینههای ریاضیات، مکانیک، اندازهگیری اوزان، کائنات جو و گیاهشناسی بر جای مانده است و متأسفانه تعدادی از آثار او از بین رفته یا شناسایی نشدهاند. در این مقاله دو رساله نویافته از اسفزاری برای نخستین بار عرضه میشود. نخستین آن ها، رسالهای ریاضی به عربی با نام «برهان علی جمع المربعات المتوالیة» و موضوع آن اثبات هندسی دستور مجموع مربعات اعداد متوالی است. دیگری رسالهای به فارسی در گیاه شناسی با نام «رسالة الشَبَکة» و موضوع آن تشریح اجزای گیاه و بررسی انواع و کارکرد شبکه مجاری تغذیه در گیاهان (آوند) است. این رساله ارزشمند نشانگر پیشگامی دانشمندان ایرانی در شناخت و تبیین آوند در گیاهان است.
تعداد صفحه : 36
مشخصات فایل : 883KB / PDF
قیمت : رایگان