دستوری‌شدگی و بسط استعاری

چکیده
  به کمک فرایند دستوری‌شدگی می‌توان چگونگی تکوین امکانات دستوری زبان را صورت‌بندی کرد و توضیح داد. در دستوری‌شدگی کلمات به امکانات دستوری تبدیل می‌شوند و در عین حال امکانات دستوری که معمولاً قدیمی‌ترند به تدریج از بین می‌روند و با تغییر واژگان دوباره امکانات دستوری جدیدی خلق می‌شود. در واقع این تغییر، یک جریان تقریباًَ یک‌سویه است که مرتباً تکرار می‌گردد و از این رو مشخص? چرخه‌ای بودن را برای آن قائل شده‌اند. در این مقاله ضمن توضیح دستوری‌شدگی و مشخصه‌های آن به تغییرات معنایی که در دستوری‌شدگی رخ می‌دهد توجه خواهد شد. توجه به معنا در دستوری‌شدگی نقط? تلاقی چندین رویکرد شناختی با مطالعات دستوری‌شدگی محسوب می‌شود. یکی از مهم‌ترین این رویکردها بسط استعاری نام دارد. در این‌جا به توصیف بسط استعاری پرداخته شده و برخی موارد دستوری‌شدگی فارسی بر اساس آن تبیین گردیده است. شواهد ما از زبان فارسی نشان‌دهند? اهمیت بسط استعاری در ایجاد امکانات دستوری است. این بسط تنها در جهت تبدیل معناهای عینی به انتزاعی است؛ بنابر‌این در بسط استعاری، یک‌سویگی یک قاعد? عام محسوب می‌شود که دست‌کم در زبان فارسی تاکنون استثنائی برای آن مشاهده نشده است.