بهینه‌سازی زهکش‌های عرضی شبکة جادۀ جنگلی با استفاده از مدل CULSED (مطالعة موردی: بخش نم‌خانه، جنگل خیرود)

چکیده
   جاده‌های جنگلی مهم‌ترین عامل تولید رسوب در اکوسیستم‌های جنگلی‌اند. به‌سبب اهمیت این موضوع، تاکنون مدل‌های زیادی بر ‌اساس روابط تجربی به‌‌منظور برآورد رسوب تهیه شده است. در این مطالعه، میزان رسوب سالانۀ حاصل از شبکة جادۀ جنگلی بخش نم‌خانه به‌صورت تن در سال و با استفاده از مدل CULSED در نرم‌افزار ArcGIS برآورد شد. لایه‌های مکانی پایه شاملِ توپوگرافی، آبراهه‌ها، جاده‌ها، و آبروها، و داده‌های تکمیلی نیز شامل نوع سنگ مادر، میزان پوشش گیاهی، متوسط بارش، عمر جاده، میزان ترافیک، نوع روسازی، و شیب جاده بودند که در مدل استفاده شدند. ابتدا پایگاه داده‌های رقومی مورد نیاز مدل تشکیل و مدل بر اساس آن اجرا شد. سپس مکان‌هایی که میزان رسوب بالایی داشتند، مشخص شدند و با تعیین آبروهای اضافی در مکان‌های مناسب، سعی شد تولید و ورود رسوب به شبکة هیدروگرافی منطقه کاهش یابد. نتایج نشان داد مقدار رسوب با توجه به 38 آبروی موجود در منطقه 2/13 تن در سال است که با افزودن 16 آبروی پیشنهادی در قسمت‌‌های دارای رسوب بالا، مقدار رسوب به 5/8 تن در سال، یعنی حدود 36 درصد، کاهش یافت. بنابراین، با توجه به اهمیت کاهش رسوب حاصل از جاده‌‌ها در جنگل، مهندسان برای یافتن تعداد و مکان بهینۀ آبروها، می‌توانند قبل از ساخت جاده‌ها از این ابزار استفاده کنند. البته با توجه به داده‌‌های مکانی موجود و فقدان مدل بومی، قطعیت کافی در نتایج وجود نخواهد داشت که باید در نظر گرفته شود.