بررسی کارایی کفشدوزک Cryptolaemus montrouzieri در کنترل بیولوژیک شپشک آردآلود Planococcus citri روی گیاه حسن‌یوسف در شرایط گلخانه‌ای

چکیده
    شپشک آردآلود Planococcus citri(Risso) (Hemiptera: Pseudococcidae) یکی از رایج‌ترین آفاتی است که روی گیاهان زینتی دیده می‌شود. یکی از مهم‌ترین گیاهان زینتی مستعد آلودگی به این آفت، حسن‌یوسف Solenostemon scutellarioides (L.)Codd است. کفشدوزک کریپتولموس Cryptolaemus montrouzieriMulsant (Coleoptera: Coccinellidae)  یک شکارگر چندخوار است که برای کنترل شپشک‌های آردآلود استفاده می‌شود. پژوهش حاضر به منظور بررسی کارایی این کفشدوزک در کنترل بیولوژیک شپشک آردآلود P. citri روی گیاه زینتی حسن‌یوسف (واریتۀ قرمز) و تعیین بهترین نسبت رهاسازی آن در شرایط گلخانه‌ای انجام گرفت. ابتدا بوته‌های هم‌سن گیاه حسن‌یوسف به‌صورت دستی با پوره‌های سنین 2 و 3 شپشک آردآلود آلوده شدند. پس از تثبیت کلونی شپشک آردآلود روی بوته‌ها، رهاسازی کفشدوزک روی بوته‌ها در قالب 4 تیمار کنترل بیولوژیک رهاسازی 1، 2، 3 و 4 کفشدوزک بالغ به ازای هر بوتۀ حسن‌یوسف هم‌سن انجام گرفت. یک تیمار هم بدون رهاسازی کفشدوزک به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. درصد تأثیر هر تیمار در کنترل جمعیت شپشک‌های آردآلود با استفاده از فرمول هندرسون - تیلتون در فاصلۀ زمانی یک تا 15 روز بعد از رهاسازی محاسبه شد. پس از تجزیۀ واریانس و مقایسۀ درصد تأثیر تیمارهای مورد ارزیابی در کنترل آفت، مشخص شد تیمارهای رهاسازی 2، 3 و4 کفشدوزک به ازای هر بوته در فاصلۀ زمانی ۱۰ - ۵ روز بعد از رهاسازی کفشدوزک از نظر آماری بیشترین تأثیر داشتند و در یک گروه قرار داشتند. در روز پانزدهم نیز بین رهاسازی 3 و 4 کفشدوزک اختلاف معناداری نبود. در کل مشخص شد رهاسازی 2 کفشدوزک به ازای هر بوتۀ حسن‌یوسف می‌تواند بیش از 92 درصد از جمعیت آفت را تا 15 روز بعد کنترل کند.