بررسی پایداری عملکرد اکوتیپ‌های یونجه مناطق سردسیری با استفاده از معیارهای ناپارامتری

چکیده
   انتخاب ارقام برتر با سازگاری وسیع در محیط‌های زراعی متفاوت قبل از توصیه برای معرفی رقم از اهمیت زیادی برخودار است. مطالعه پایداری 17 اکوتیپ‌ یونجه، در سال‌های زراعی 1384-1383 و 1385-1384 در 10 ایستگاه تحقیقاتی مورد بررسی قرار گرفت. هر آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شده و از صفات علوفه تر و علوفه خشک یادداشت‌برداری گردید. تجزیه واریانس ساده برای هر محیط (ترکیب سال × مکان) و نیز تجزیه واریانس مرکب انجام شد. نتایج تجزیه واریانس ساده نشان‌دهنده وجود اختلافات معنی‌دار بین اکوتیپ‌های مورد بررسی بود. نتایج به دست آمده از تجزیه مرکب داده‌ها نشان داد که اثرات متقابل سال × مکان و اکوتیپ × سال × مکان هم براساس عملکرد علوفه خشک و هم بر اساس عملکرد علوفه تر در سطح احتمال 1% معنی‌دار بودند ولی اثر سال، اکوتیپ و اثر متقابل اکوتیپ × سال اختلافات معنی‌دار نشان نداد. به منظور معرفی اکوتیپ پایدار، از روش‌های ناپارامتری مجموع رتبه کنگ‏، انحراف معیار رتبه، شاخص فاکس و همکاران، معیارهای ناپارامتری تنارازو و معیارهای ناپارامتری هان هم برای صفات علوفه تر و علوفه خشک استفاده شد. در مجموع با توجه به عملکرد علوفه خشک و بر اساس میانگین و انحراف معیار رتبه و شاخص فوکس و روزیل اکوتیپ شماره 1 و همچنین بر اساس معیار ناپارامتری هان و تنارازو اکوتیپ شماره 8 و 6 پایدارتر از سایر اکوتیپ‌ها بودند. بررسی صفت عملکرد علوفه تر و با در نظر گرفتن نتایج تمام روش‌های ناپارامتری اکوتیپ‌های 10 و 11، اکوتیپ‌های پایدار بودند. در مجموع با توجه به نتایج نسبتا متفاوت آماره‌های ناپارامتری و با توجه به مقوله عملکرد و بر اساس عملکرد علوفه خشک، اکوتیپ شماره 8 را بعنوان یک اکوتیپ پایدار معرفی گردید.