بررسی هیدروژئوشیمیایی چشمه ‏های کارستی اشترانکوه در ارتباط با سازندهای زمین‏ شناسی منطقه

چکیده
  برای بررسی هیدروژئوشیمی منابع آب کارستی اشترانکوه از اطلاعات شیمی آب چشمه ‏ها، به عنوان مهم‌ترین تخلیه‌کننده اصلی منابع کارستی، نام برده شده است. این تحقیق با هدف مطالعۀ هیدروژئوشیمیایی چشمه ‏های کارستی و منشأ آن‌ها با تأکید بر جنس سازند انجام شد. بدین منظور، 5 نمونۀ آب از چشمه‏ های دائمی منطقه در دوره کم‌آبی جمع ‏آوری و تجزیه شیمیایی شد. به منظور بررسی دقیق هیدروژئوشیمیایی منطقه از نمودار پایپر و استیف استفاده شد. نمودار پایپر نشان داد که تیپ غالب آب‏های منطقه بی‏کربناته- کلسیت است. این آب‌ها دارای سختی موقتی‌اند و در نمودار استیف مشخص شد که آنیون غالب بی‏کربنات و کاتیون غالب کلسیم است. آب چشمة پنبه‏کار (1S) و دریاچة گهر (3S) نسبت به کانی کلسیت اشباع است و شاخص اشباع مثبت منعکس‌کننده جریان انتشاری است و جریان انتشاری نیز نشان‌دهنده عدم گسترش زیاد شکستگی در حوزه آبخیز چشمه ‏های مورد نظر است. میزان شاخص اشباع دولومیت در چشمه ‏های آب سفید (2) و تمدار بسو (4)، و مهر قلیون‏جا (5) منفی است که شرایط تحت اشباع را نشان می‏دهد و منعکس‌کننده تراکم بیشتر شکستگی سطحی و زیرسطحی و همچنین نشان ‏دهنده نوع جریان مجرایی- انتشاری در مسیر جریان آب این چشمه‏ هاست. نتایج حاصل از هیدروژئوشیمی چشمه‏ های کارستی و XRF موجود در منطقه نشان می‏دهد که پدیدة فوق اشباع در دورة کم‌آبی در سنگ‏ های کربناته مؤکداً تابع انحلال کلسیت و دولومیت است. بالاتربودن دمای آب در چشمۀ پنبه‏ کار در اشباعیت دولومیت در سازند دالان تأثیر گذاشته است. نتایج تحلیل عاملی نشان می‏دهد که مهم‌ترین عامل را می‏توان به انحلال کربنات و پس از آن به منیزیم و هدایت الکتریکی نسبت داد. آب این چشمه‏ ها در گروه آب‏های نسبتاً سخت و سخت قرار می‏گیرد.