بررسی نحوه عمل باکتری Bacillus subtilis در کاهش آفلاتوکسین Aspergillus flavus

چکیده
     آفلاتوکسین به‌عنوان یکی از خطرناک‌ترین توکسین‌های قارچی برای انسان و دام محسوب می‌شود. آلودگی محصولات کشاورزی به آفلاتوکسین، سبب زیان اقتصادی در کشاورزی، صنایع غذایی و دامی می‌شود. در طبیعت میکروارگانیسم‌هایی وجود دارند که با مکانیسم‌های مختلف، قادر به کاهش این آلودگی در محصولات کشاورزی هستند. در این راستا نحوه تأثیر چهار جدایه از Bacillus subtilis در کاهش آفلاتوکسین Aspergillus flavus در شرایط آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد جدایه BsP1 با جلوگیری کامل از تولید بیومس قارچ در محیط کشت مایع PDB بیشترین تأثیر را نشان داده و جدایه‌های BsP4، BsP5 و BsP38 به ترتیب با 88/58، 41/27 و 03/29 درصد کاهش بیومس قارچ و متعاقباً باعث کاهش 85/86، 80/21 و 16/26 درصدی میزان آفلاتوکسین B1 نسبت به شاهد بدون باکتری شدند و به عبارتی همبستگی منفی معنی‌داری بین میزان کاهش بیومس قارچ با مقدار آفلاتوکسین B1 تولید شده مشاهده شد. تأثیر باکتری‌ها در پاک‌سازی آفلاتوکسین اضافه شده به محیط کشت نشان داد که هیچ یک از جدایه‌ها قادر به پاک‌سازی آفلاتوکسین B1 پس از سه روز نبوده اما پس از پنج روز جدایه BsP1 باعث پاک‌سازی کامل آفلاتوکسین شد. سلول‌های هیچ یک از چهار جدایه باکتری نقشی در جذب سطحی آفلاتوکسین B1 نداشتند و فقط متابولیت‌های خارج سلولی جدایه BsP1 در تجزیه آفلاتوکسین B1 نقش قابل توجه‌ای داشت. این نتایج نشان می‌دهد که جدایه‌های امید بخش B. subtilis عمدتاً با دو مکانیزم آنتی‌بیوز و تجزیه در کنترل آفلاتوکسین محصولات کشاورزی مؤثر هستند.