بررسی میزان پایداری اکولوژیکی نظام زراعی خرده‌مالکی در بخش صالح‌آباد-همدان

چکیده
    این مطالعه پیمایشی با هدف بررسی وضعیت پایداری کشاورزی نظام زراعی خرده‌مالکی بر اساس شاخص های اکولوژیکی توسعه پایدار کشاورزی در بخش صالح آباد همدان انجام گردید. در این منطقه عوامل متعددی از جمله: تخریب و تبدیل مراتع، افزایش روزافزون استفاده از سموم و کودهای شیمیایی، فرسایش خاک و افت مواد آلی و عناصر غذایی آن، آلودگی آب های سطحی و زیرزمینی در اثر مواد شیمیایی و تبدیل کاربری اراضی زراعی، پایداری کشاورزی را تهدید می‌کنند با مرور ادبیات موضوع، شاخصهای اکولوژیکی توسعه پایدار کشاورزی تعیین و تدوین گردید و برای سنجش این شاخصها، متغیرهای مناسب در قالب پرسشنامه طراحی گردید. بنابراین ابزار تحقیق پرسشنامه بوده است که روایی آن بوسیله کمیته تحقیق و نظر متخصصان موضوعی و پایایی آن نیز با انجام پیش آزمون و تکمیل 30 پرسشنامه اولیه در منطقه مورد مطالعه وتحلیل داده‌های پرسشنامة مذکور و محاسبه ضریب آلفای کرنباخ(75/0) مورد تایید قرار گرفت. جامعه آماری تحقیق کشاورزان بهره برداران 27 روستای بخش صالح‌آباد می‌باشد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران برآورد گردید و به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای دومرحله‌ای با انتساب اپتیمم، تعداد 96 واحد بهره برداری انتخاب گردید. نهایتا پرسشنامه‌ها از طریق مصاحبه حضوری تکمیل گردید. برای تحلیل داده‌های حاصله از روشهای آماری تحلیل مولفه‌های اصلی جهت وزن‌دهی به شاخصها و تحلیل کلاستر جهت گروه‌بندی نظام های زراعی استفاده شد. نتایج نشان داد به لحاظ پایداری، نظام زراعی منطقه در وضعیت بحرانی قرار گرفته است، بطوری که 7/67 درصد نظام زراعی در سطح "بسیار ناپایدار" ، 9/22 درصد در سطح" ناپایدار" ، 3/7 درصد در سطح"نسبتاً پایدار" و تنها 1/2 درصد در سطح "پایدار" می باشند. نتایج حاصله از این تحقیق به مثابه یک هشداری است که مسقیما می تواند در برنامه‌ریزی سیاستهای توسعه کشاورزی در منطقه مورد استفاده قرار گیرد.