بررسی شاخص های جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه ارقام کلزا (Brassica napus L.) با استفاده از آزمون های بنیه بذر

چکیده
   به منظور ارزیابی تأثیر تنش سرمایی و پیری تسریع‌شده بر شاخص‌های جوانه‌زنی و رشد گیاهچه پنج رقم کلزای Hyola330، Hyola401، Hyola420، Syn-3 و Pr401/15E، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در شرایط آزمایشگاه اجرا شد. نتایج حاصل مشخص ساخت که ارقام از لحاظ درصد جوانه‌زنی، شاخص بنیه بذر، سرعت جوانه‌زنی و طول گیاهچه در شرایط جوانه‌زنی استاندارد، سرما و پیری تسریع شده دارای اختلاف معنی‌داری با یکدیگر بودند و ارقام Hyola401، Pr401/15E و Syn-3 درآزمایش جوانه‌زنی استاندارد، رقم Hyola401 در آزمون سرما و دو رقم Pr401/15E و Syn-3 در آزمون پیری تسریع شده دارای حداکثر درصد جوانه‌زنی بودند. همچنین رقم Hyola420 در هر سه آزمون از کمترین درصد جوانه‌زنی برخوردار بود. عکس‌العمل ارقام از لحاظ طول گیاهچه، شاخص بنیه بذر و سرعت جوانه‌زنی در آزمون‌های مختلف متفاوت بود، به طوری که در آزمون جوانه‌زنی استاندارد و پیری تسریع شده رقم Pr401/15E و در آزمون سرما رقم Syn-3 دارای بیشترین طول گیاهچه بودند. همچنین رقم Pr401/15E در آزمون جوانه‌زنی استاندارد، ارقام Syn-3 و Hyola401 در آزمون سرما و ارقام Hyola401 و Pr401/15E در آزمون پیری تسریع شده دارای بیشترین شاخص بنیه بذر بودند. از نظر سرعت جوانه‌زنی نیز رقم Pr401/15E در آزمون جوانه‌زنی استاندارد، رقم Hyola401 در آزمون سرما و رقم Syn-3 در آزمون پیری تسریع شده دارای بیشترین میزان بودند. به طور کلی، ارزیابی شاخص‌های جوانه‌زنی ارقام کلزا نشان داد که بذرهایی که دارای بنیه قوی بودند کمتر تحت تأثیر سرما و پیری تسریع شده قرار گرفتند و اختلاف بین شاخص‌های جوانه‌زنی این بذرها تحت شرایط عادی و تنش ناچیز بود و هر چه بنیه بذر ضعیف‌تر باشد، نسبت به این تنش‌ها حساس‌تر و این اختلاف‌ها بیشتر بود. علاوه بر این مشخص شد که بین شرایط پیری تسریع شده و سرما، پیری تسریع شده تأثیر منفی شدیدتری بر کاهش بنیه بذرهای کلزا دارد. این نتیجه نشان داد که بذرهای کلزا در دماهای بالا، سریع‌تر از دماهای پایین کیفیت خود را از دست می‌دهند، به طوری که چنانچه بذرها در شرایط نا‌مناسب انبار (دما و رطوبت بالا) ذخیره شوند، قوه نامیه و بنیه بذر ارقام شدیداً کاهش می‌یابد. بنابراین جهت نگهداری بذرهای کلزا برای کشت در سال بعد، دقت در شرایط نگهداری بذر بسیار مهم و حساس می‌باشد.