بررسی سازگاری و پایداری عملکرد دانه در لاین های امیدبخش تریتیکاله

چکیده
     برای تعیین سازگاری و پایداری عملکرد‎ ‎و بررسی اثر متقابل ژنوتیپ و محیط، تعداد 19 لاین و رقم ‏امیدبخش تریتیکاله در سه ایستگاه تحقیقاتی (مشهد، زابل و مغان)‏‎ ‎درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی ‏در سه تکرار در سال های1380 تا 1382 ارزیابی شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب دوساله نشان داد که اثر ‏متقابل سال × مکان و همچنین اثر سال × مکان × ژنوتیپ معنی دار بود ولی تفاوت بین ارقام معنی دار نبود. ‏باتوجه به معنی دار بودن اثر متقابل ژنوتیپ و محیط از روشهای مختلف تجزیه پایداری برای تشخیص ‏لاین های پایدار استفاده شد. بررسی تجزیه پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ ها بر پایه روشهای تجزیه ‏رگرسیونی ابرهارت وراسل (‏S2di‏ و ‏bi‏)، واریانس پایداری شوکلا (‏?i2‎‏) واکووالانس ریک (‏Wi‏)، واریانس ‏محیطی (‏Si2‎‏)، ضریب تغییرات محیطی (‏C.V.‎‏)، ضریب تبیین (‏R2‎‏) و همچنین روش غیرپارامتری رتبه بندی ‏‏(‏Rank‏)، نشان داد که لاین های 4، 12، 14، 17 و11 پایدار می باشند. درضمن، لاین شماره 4 با داشتن ‏کمترین انحراف از رگرسیون (05/0 = ‏‎ S2diو 08/1 = ‏bi‏)، کمترین مقدار واریانس پایداری ‏?i2‎‏ (01/0)، ‏کمترین مقدار معیار ‏Wi‏ (24/0)، بیشترین مقدار ضریب تبیین (7/96% = ‏R2‎‏)، کمترین انحراف معیار رتبه ‏‏(72/1 = ‏SDR‏)، واریانس و ضریب تغییرات محیطی کم (25/1 = ‏Si2‎‏ و 52/17% ‏‎=‎‏ ‏C.V.‎‏) و همچنین ‏میانگین عملکرد زیاد (4/6 تن در هکتار) به عنوان پایدارترین لاین تشخیص داده شد.‏