بررسی روابط همبستگی بین عملکرد و اجزا آن در ارقام امید بخش ارزن دم‎روباهی

چکیده
   به منظور ارزیابی عملکرد و روابط همبستگی بین عملکرد و اجزا آن در 10 رقم ارزن دم‎روباهی (KFM10 تا KFM1) ارسالی از موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی شامل 10 تیمار (10 رقم) و سه تکرار به مدت سه سال زراعی از سال 1382 تا 1384 در مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد دزفول اجرا شد. طی فصل رشد مشخصات رویشی و زایشی هر یک از ارقام یادداشت برداری شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب سه ساله، اختلافات معنی‎داری را بین ارقام از نظر صفات مورد بررسی نشان داد. رقم شماره KFM10 به علت عملکرد دانه و علوفه بالا و همچنین ورس کمتر به دلیل قطور بودن ساقه، سازگار ترین رقم بین ارقام مورد بررسی در منطقه صفی آباد دزفول شناخته شد. به منظور بررسی روابط علی و معلولی بین عملکرد دانه با دیگر صفات مورد بررسی و همچنین عملکرد علوفه خشک با دیگر مشخصات یادداشت برداری شده از روش تجزیه علیت استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیه علیت برای صفت عملکرد دانه نشان‎دهنده اثرات مستقیم و مثبت تعداد روز تا 50 درصد گلدهی، تعداد پنجه و قطر ساقه (به ترتیب 472/0، 564/0 و 516/0) واثر غیرمستقیم و منفی طول سنبله (323/0-) بود. برای میزان علوفه خشک تولیدی صفت تعداد روز تا50 درصد گلدهی دارای بالاترین اثر مستقیم (628/0) و در مرحله بعد صفات تعداد پنجه، تعداد برگ و تعداد دانه در سنبله (به ترتیب با اثر مستقیم 3/0 و 221/0 و 247/0) قرار داشتند. در نتیجه پیشنهاد می‎شود برای بهبود عملکرد دانه در ارزن دم‎روباهی باید تاکید برانتخاب بوته‎های دیررس با تعداد پنجه و قطرساقه زیاد و همچنین طول سنبله کوتاه داشت. برای بهبود میزان علوفه خشک تولیدی نیز باید در مرحله اول تاکید بیشتر بر انتخاب بوته‎های دیررس و در مرحله بعد بوته‌های با تعداد برگ و پنجه زیاد و همچنین تعداد دانه در سنبله بالا باشد. اثرات باقیمانده بالای برآورد شده برای عملکرد دانه (67/0) و میزان علوفه خشک (667/0) در این طرح بیانگر این مطلب است که تعدادی از فاکتورهای مؤثر بر عملکرد دانه و عملکرد علوفه خشک در این تحقیق منظور نشده است.