بررسی تطبیقی آناتومی چوب چهار گونۀ درختچه ‏ای در منطقۀ سراب

چکیده
  در این پژوهش، شباهت‏‏ها و تفاوت‏های آناتومی چوبِ چهار گونۀ درختچه ‏ای از منطقۀ سراب استان آذربایجان شرقی برای درک بهتر تطبیق ‏پذیری بافت چوبی با اقلیم خشکِ منطقه بررسی شد. این درختچه‏ها عبارت‌اند از: پرند (Pteropyrum olivieri)، نسترن کوهی (Rosa canina)، ارجنگ (Rhamnus pallasii)، و گز ‌انگبین (Tamarix gallica L) که آناتومی چوب یکی از آن‌ها (سَردۀ Pteropyrum) برای نخستین بار است که در جهان گزارش می‏شود. پس از تهیۀ مقاطع میکروسکوپی از بافت چوبی و رنگ‌آمیزی آن‌ها، ویژگی‏های آناتومی چوب این گونه‏ ها با هم مقایسه شدند. نتایج نشان دادند که بیشترین تشابه بین نسترن کوهی و پرند وجود دارد؛ در حالی که گز‌انگبین و ارجنگ کمترین شباهت‏های آناتومی چوب را با هم داشتند. ویژگی‏های آناتومی چوب این گونه‏ها که در مقابله با تنش‏های خشکی نقش دارند ـ بسته به نحوۀ پراکنش‏ درختچه‏ ها در منطقۀ مورد مطالعه ـ متفاوت بودند. از ویژگی‏های آن‌ها می‏توان به وجود و شدت ضخامت مارپیچی در آوندها، وجود تراکئیدهای آوندی/ دورآوندی، و اندازه و نحوۀ چینش آوندها در حلقۀ رویشی اشاره کرد. گونۀ گز که فقط در حاشیۀ آب‏گیر گسترش یافته بود کمترین تجهیزشدگی را برای مقابله با تنش خشکی در بافتش نشان ‏داد. در حالی که درختچه ‏های ارجنگِ رشد‌یافته در سخت‏ترین شرایط، بیشترین تطبیق ‏پذیری را با شرایط خشک داشتند.