بررسی ترکیب‌پذیری لاین‌ها و ارقام برنج با استفاده از تجزیه دی‌آلل

چکیده
   به منظور بررسی عمل ژن‌ها و ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی در 3 لاین و 3 رقم برنج از لحاظ صفات عملکرد دانه، تعداد پنجه بارور در بوته، تعداد دانه در خوشه، طول دوره رشد، ارتفاع بوته، طول خوشه، طول برگ پرچم، طول و عرض دانه از طرح دی‌آلل کراس 6×6 یک طرفه استفاده گردید. در سال 1382 والدین و نتاج حاصل از آنها در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مؤسسه تحقیقات برنج کشور واقع در رشت، کشت گردیدند. نتایج تجزیه واریانس حاکی از وجود تفاوت‌های ژنتیکی بین ژنوتیپ‌ها برای تمامی صفات بود. نتایج تجزیه دی‌آلل بر اساس روش دوم گریفینگ نشان داد که اثر ترکیب‌پذیری عمومی (GCA) و خصوصی (SCA) برای همه صفات در سطح آماری 1% معنی‌دار است. نسبت میانگین مربعات GCA به SCA در مورد صفات تعداد پنجه بارور، طول برگ پرچم، طول و عرض دانه معنی‌دار بود. در نتیجه برای این صفات بیشترین سهم واریانس ژنتیکی به واریانس افزایشی اختصاص دارد. قابلیت وراثت‌پذیری خصوصی آنها به ترتیب 53/0، 52/0، 65/0 و68/0 برآورد شد. برای صفات عملکرد دانه، تعداد دانه در خوشه، طول دوره رشد، ارتفاع بوته و طول خوشه اثر غیرافزایشی ژن‌ها نقش مهمی داشت و تحلیل گرافیکی نتایج نشان داد که کنترل ژنتیکی این صفات بصورت فوق غالبیت است.