بررسی ترکیب‌پذیری و عمل ژن‌ها در گندم نان در شرایط تنش خشکی با استفاده از تجزیه دی‌آلل

چکیده
    برای مطالعه اثر ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی و نحوة عمل ژنها در شرایط تنش خشکی در 6 لاین و دو رقم گندم نان از لحاظ صفات ارتفاع بوته، زمان خوشه‌دهی، طول ریشک، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن 500 دانه و عملکرد دانه ازیک طرح دی‌آلل کراس 8*8 یک طرفه استفاده گردید. در پائیز سال 1379 بذر 28 دو رگ F1 به همراه 8 والد آنها (جمعاً 36 ژنوتیپ) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران کشت گردید. نتایج تجزیه دی‌آلل بر اساس روش 2 مدل B گریفینگ نشان داد که اثر ترکیب‌پذیری عمومی (GCA) برای کلیه صفات و ترکیب‌پذیری خصوصی (SCA) به استثناء صفت طول سنبله برای بقیه صفات در سطح آماری 1% معنی‌دار است. نسبت میانگین مربعات GCA بر SCA در مورد کلیه صفات به غیر از صفت ارتفاع بوته معنی‌دار بود، نتیجه این که برای عملکرد دانه و سایر اجزای عملکرد بیشترین سهم واریانس ژنتیکی به واریانس افزایشی اختصاص دارد. بالا بودن سهم قابل توجه واریانس ژنتیکی افزایشی در صفات مذکور بیانگر بالا بودن میزان وراثت‌پذیری در این صفات بوده و زمینة انتخاب پاسخ‌دار برای این صفات را فراهم می‌سازد.