ارزیابی ژرم‌پلاسم گندم در مقابل تنش شوری

چکیده
    برای اصلاح تحمل شوری گندم از طریق شناسائی و انتقال ژن‌های تحمل شوری به ارقام سازگار، تنوع بین واریته‌ای کافی نیست و غربال‌سازی ژرم‌پلاسم گندم ضروری است. به-منظور ارزیابی ژرم‌پلاسم گندم، 34 نمونه مختلف از چهار گونه از ژرم‌پلاسم گندم شامل: نمونه‌های هگزاپلوئید (AABBDD)، تتراپلوئید (AABB)، دیپلوئید (DD) و دیپلوئید با ژنوم (AA) که از مناطق مختلف ایران جمع‌آوری شده بودند، در دو محیط بدون شوری و با تنش شوری، در یک طرح آشیانه‌ای فاکتوریل (تقاطعی) با سه تکرار در گلخانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات وزن خشک بیولوژیک، نسبت آب بافت گیاهی به وزن خشک (WC)، غلظت Na+ و تحمل استرس (ST) اندازه‌گیری گردیدند. همبستگی معنی‌داری بین شاخص تحمل و مقدار سدیم بافت گیاهی و WC وجود داشت. برآورد ضریب تغییرات ژنتیکی صفات از طریق امیدهای ریاضی، نشان داد که جمعیت از تنوع ژنتیکی معنی‌داری برخوردار است. تجزیه کلاستر براساس روش WARD، کلیه ژنوتیپ‌ها را در فاصله 4/7 در چهار گروه قرار داد و فاصله دورترین افراد 2/22، و کمترین فاصله بین افراد 89/0 برآورد شد و مطابقت خوبی بین نتایج حاصل از تجزیه کلاستر و ضریب تغییرات ژنتیکی وجود داشت. در داخل گونه‌های مختلف، نمونه‌هائی با غلظت سدیم زیاد و تحمل بالا و نمونه‌هائی با سدیم کم و تحمل بالا مشاهده شد. به‌منظور اصلاح گندم نان در مقابل شوری، باید از تنوع موجود در سایر گونه‌های خویشاوند گندم و جمع کردن مکانیزم‌های دفع و تحمل سدیم در داخل یک ژنوتیپ با کمک مارکرهای ملکولی، بهره جست.