ارزیابی راهکارهای مدیریت منابع آب و خاک با استفاده از یک سامانه پشتیبان برنامه‌ریزی و تکنیک ارزیابی چندمعیاره

چکیده
   در سیاستگذاری، اولین گام تشریح اهداف و انتخاب ابزارهای سیاستی و راهکارهای مدیریتی، و پس از آن، ارزیابی و تحلیل اثر هر یک از آنها است. در این مطالعه، واکنش کشاورزان به ابزارهای سیاستی و راهکارهای مدیریتی مختلف با استفاده از یک مدل نیمه‌گستردة برنامه‌ریزی در محدودة مطالعاتی شبکة آبیاری و زهکشی دشت قزوین بررسی شد. این مدل، انتخاب ترکیب‌های مختلف محصول، تیمار آبیاری و تاریخ کشت را برای هر یک از واحدهای اراضی شبیه‌سازی می‌کند. تکنیک ارزیابی چندمعیاره از دیدگاه‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی، برای ارزیابی کلی هر یک از سناریوهای مدیریتی به‌کار گرفته شد. ارزیابی تأثیر سناریوهای مختلف مدیریتی در قالب یک مدل پشتیبان برنامه‌ریزی نشان داد که دو سناریوی مدیریتی S2 (کاهش سود بانکی برای حمایت از توسعة سامانه‌های آبیاری تحت فشار) و S3 (دونرخی شدن آب و افزایش قیمت فروش آب برای سامانه‌های آبیاری سطحی) را می‌توان سناریوهای برتر پس از سناریوی S5 (تلفیق همۀ ابزارها) در نظر گرفت. تحلیل عدم قطعیت در انتخاب وزن شاخص‌های ارزیابی (30 درصد ± خطا در انتخاب وزن‌ها) نشان داد که طبقه‌بندی سناریوهای مدیریتی مختلف، حساسیت زیادی به وزن تعیین‌شده برای شاخص‌های تحت مطالعه ندارد و این دو سناریو از دیدگاه اقتصادی به‌ترتیب با احتمال 100 و 61 درصد، دومین و سومین سناریوی مدیریتی برتر به‌شمار می‌روند. نتایج این مطالعه نشان داد که ابزارهای سیاستی و راهکارهای مدیریتی مختلف ممکن است آثار متقابل بر یکدیگر داشته باشند و شاید از برخی جهات (مثل اهداف اجتماعی و زیست‌محیطی) تلفیق این ابزارها در قالب یک سناریوی مدیریتی بهترین گزینة ممکن نباشد.