ارزیابی تنوع ژنتیکی برخی از ژنوتیپ‏‌ها و گونه‏‌‌های گلابی با استفاده از خصوصیات مورفولوژیکی

چکیده
   گلابی یکی از محصولات مهم میوه در خانوادة گل‌سرخیان است که بیش از سه هزار سال در مناطق معتدله کشت شده است. هدف از این پژوهش، ارزیابی تنوع ژنتیکی و گروه‌بندی ارقام مطالعه‌شدة گلابی بر‌اساس صفات کمّی و کیفی مهم و تعیین فاصلة ژنتیکی بین آن‌ها بود. بدین منظور این پژوهش با ارزیابی 47 رقم و ژنوتیپ گلابی از گونه‏‌‌های اروپایی، آسیایی و وحشی در گروه علوم باغبانی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران و مؤسسة تحقیقات اصلاح و تهیة نهال و بذر کرج انجام شد. نتایج ارزیابی صفات بررسی‌شده نشان داد تنوع بالایی در برخی خصوصیات مانند اندازة میوه، موقعیت بیشترین قطر میوه، شکل میوه، شکل نوک و قاعدة برگ وجود دارد. در این بررسی تجزیة کلاستر به روش وارد (Ward) و با استفاده از تمام صفات بررسی‌شده انجام شد. ژنوتیپ‏‌‌های بررسی‌شده در فاصلۀ 20 به سه گروه اصلی تقسیم شدند به‌طوری‌که گونة آسیایی، گونه‏‌‌های وحشی و گونة اروپایی در گروه‏‌‌های جداگانه قرار گرفتند. نتایج تجزیة همبستگی سادة صفات نشان داد که صفات مرتبط با برگ از‌جمله طول پهنک و عرض پهنک همبستگی مثبت و معناداری با صفات مرتبط با میوه مانند وزن میوه و اندازة میوه دارد. وزن میوه همبستگی منفی با مقدار قند و اسید داشت. نتایج تجزیه به عامل‏‌‌های اصلی نشان داد، 9 عامل اصلی نزدیک به 80درصد از واریانس کل را توجیه می‌کند. در بین عامل‌‌ها، فاکتور اول و دوم که بیشتر مربوط به صفات کمّی مرتبط با میوه و برگ بود نزدیک به 32درصد واریانس را توجیه کرده است.