ارزیابی تأثیر چند قارچ‌کش در کنترل بیماری برق‌زدگی نخود در استان کرمانشاه

چکیده
    بیماری برق‌زدگی نخود که در اثرDidymella rabiei ایجاد می‌شود، مهم‌ترین بیماری نخود معمولی در استان کرمانشاه است. آلودگی اولیه به این بیماری عمدتاً از بذور و بقایای گیاهی آلوده بوده و آلودگی ثانویه به وسیله اسپورهای غیرجنسی قارچ که روی اندام‌های هوایی گیاه قرار می‌گیرند، ایجاد می‌شود. در بررسی‌های آزمایشگاهی اثرات قارچ‌کش‌های کاپتان، کاربندازیم، مانکوزب، تریدمورف، کلروتالونیل و کربوکسین ـ تیرام در رقت های 01/0 ، 1/0 ، 0/1 ، 0/10 و 0/100 قسمت در میلیون (ppm) روی رشد شعاعی چهار جدایه مختلف D. rabiei در محیط کشت آرد نخود – دکستروز – آگار (CSMA) در قالب آزمایش فاکتوریل چند فاکتوره با طرح کاملاً تصادفی ارزیابی شد. به منظور کنترل آلودگی اولیه به روش ضدعفونی بذور آلوده طبیعی و به شیوه مصنوعی آلوده شده (به میزان 3 گرم برای هرکیلو گرم بذر) و نیز کنترل آلودگی ثانویه با استفاده از سمپاشی بوته (به میزان 900گرم یا میلی‌لیتر در هکتار)، قارچ‌کش‌های مذکور همراه با شاهد در شرایط مزرعه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج بررسی های آزمایشگاهی نشان داد که رشد شعاعی ریسه های چهار جدایه قارچ در رقت 10 قسمت در میلیون ماده مؤثره قارچ کش ها در محیط کشت CSMA متوقف شد. بیشترین تأثیر سموم در کنترل رشد شعاعی ریسه های قارچ در شرایط آزمایشگاه متعلق به قارچ‌کش کاربندازیم بود. در بررسی‌های مزرعه‌ای سموم کاربندازیم و کربوکسین – تیرام نسبت به سایر سموم برتری معنی‌داری در کنترل آلودگی اولیه بیماری به روش ضد عفونی بذور نشان دادند. سم تریدمورف (امولسیون 75%) تأثیرات گیاه سوزی روی جوانه‌زنی و رشد گیاهچه داشت. جهت کنترل آلودگی ثانویه بیماری، سمپاشی بوته با سم کلروتالونیل نسبت به سایر قارچ‌کش‌ها مؤثرتر بود.