ارزیابی برخی صفات بیوشیمیایی و فیزیولوژیک ارقام گندم در پاسخ به تنش شوری در مرحله گیاهچه ای

چکیده
    برای ارزیابی صفات بیوشیمیایی و فیزیولوژیک ارقام گندم در پاسخ به تنش شوری در مرحلة گیاهچه ای و در شرایط کنترل شده، شش
رقم گندم در قالب اسپلیت پلات بر پایة طرح کاملاً تصادفی در اتاقک رشد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکدة کشاورزی دانشگاه
مراغه کشت شد . پس از رسیدن گیاهچه ها به مرحلة سه تا چهار برگی، تنش شوری 200 میلی مولار با اضافه کردن کلرید سدیم به
محلول غذایی به مدت 14 روز اجرا شد . سپس، فعالیت تعدادی از آنزیم های آنتی اکسیدان، شاخص های تنش اکسیداتیو و برخی از
صفات فیزیولوژیک از جمله وزن خشک کل بوته، شاخص پایداری غشا، فعالیت آنزیم های جمع آوری کننده پراکسید هیدروژن و
میزان سدیم و پتاسیم موجود در بافت های مختلف گیاهچه ها ارزیابی شدند . نتایج نشان داد که میزان پراکسیداسیون لیپیدی در تمامی
ارقام به جز آگوستا به طور معنی داری در مقایسه با شاهد افزایش یافت . شوری سبب کاهش شاخص پایداری غشا در ارقام کوهدشت،
MV شد، اما میزان این شاخص در بقیة ارقام بر اثر شوری تغییر معن ی داری نداشت. در ارقام کوهدشت، پیشتاز و 17 MV پیشتاز و 17
فعالیت آنزیم های آسکوربات پراکسیداز و کاتالاز در شرایط تنش شوری نسبت به شاهد کاهش معن ی داری نشان داد؛ اما در رقم
ایزنگران بر اثر شوری فعالیت آسکوربات پراکسیداز افزایش و فعالیت کاتالاز کاهش یافت . فعالیت آنزیم گایاکول پراکسیداز فقط در
رقم آگوستا بر اثر شوری افت کرد. فعالیت آنزیم گلوتاتیون اس ترانسفراز فقط در رقم گاسکوژن افزایش و در ارقام کوهدشت و
پیشتاز کاهش معنی داری داشت . همچنین، نتایج نشان داد که به رغم افزایش جذب سدیم توسط ریشه تمامی ارقام، تنها ارقام آگوستا و
ایزنگران توانایی کنترل انتقال سدیم به طوقه و برگ را دارند . در بین ارقام مورد مطالعه شوریفقط وزن خشک کل تک بوتة رقم
کوهدشت را به طور معنی داری کاهش داد . بنابراین، می توان اظهار داشت که هرچند سدیم عنصری سم ی برای متابولیسم سلول به ویژه
سلول های برگ است، در صورتی که فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان در برگ افزایش یابد و سلول برگ بتواند ذخیره سازی سدیم در
نواحی به جز سیتوسول را انجام دهد، حتی اگر رقم گندم مورد مطالعه نتواند از انتقال سدیم به برگ ها ممانعت کند، می تواند از سمیت
این عنصر بکاهد.