ارتباط تغییرات فنولوژیک و تکمیل نیاز بهاره سازی با روند انباشت قندهای محلول و تحمل به سرما در گندم نان (Triticum aestivum)

چکیده
    در این پژوهش پاسخ تیمارهای خوگیری به سرما با طول دوره های متفاوت سرمادهی در چهار رقم گندم نان (نورستار، شهریار، الوند، کویر) با نیازهای متفاوت بهاره سازی از زمستانه تا بهاره) در شرایط مزرعه و نیز شرایط محیط تحت کنترل) بررسی گردید. اوج تحمل انجماد در فاز رویشی گیاه و توأم با مرحله برجستگی ساده در مریستم انتهایی ساقه بود به گونه ای که پس از این مرحله بروز تحمل گیاه به سرما کاهش یافته و ظهور برجستگی دوگانه مقارن با کاهش میزان تحمل گیاه به انجماد بود. بیشینه تحمل انجماد پیش از محدوده تکمیل نیاز بهاره سازی به وقوع پیوست که در این محدوه تداوم تیمار سرمادهی تأثیری بر تسریع زمان گلدهی نداشت. کاهش در تعداد نهایی برگ و وهله تثبیت در این تعداد که از آن به عنوان شاخصی فیزیولوژیک در تعیین مرحله تکمیل نیاز بهاره سازی یاد می شود و همسویی این کاهش با خوگیری به سرما، در ارقام بینابین و به ویژه در زمستانه لحاظ گردید. در همین راستا بیشینه توانایی خوگیری به سرما در رقم زمستانه نورستار معادل 18- درجه سانتیگراد ملاحظه شد که این رقم دارای طولانی ترین دوره نیاز بهاره سازی است. افزایش تحمل انجماد که پس از اعمال تیمارهای سرمادهی بر گیاهان مشاهده گردید، با کاهش محتوای آب و افزایش محتوای قندهای محلول در بافتهای برگ و طوقه همبستگی داشت، با استقرار گیاهان در شرایط خوگیری به سرما، محتوای آب طوقه و برگ رو به کاهش نهاد، در همین راستا، همبستگی بالایی بین تحمل سرما و افزایش محتوای فروکتان در طوقه ملاحظه گردید، به طوری که سطوح افزایش فروکتان متناسب با طول دوره اعمال تیمار سرما بود و این روند افزایشی تا محدوده زمانی تکمیل نیاز بهاره سازی تداوم می یافت.