اثر چرای دام بر تغییر و تنوع گونه‏ های جنگلی در گروه ‏های زادآوری طبیعی (مطالعه موردی: بخش پاتم جنگل خیرود)

چکیده
  عوامل تهدیدکنندة پایداریِ جنگل‏ها طبیعی و انسانی‌اند. عوامل انسانیِ تخریب جنگل‏ها شامل چرای دام، آتش‏سوزی، تغییر کاربری، بهره‏برداری معدن، قاچاق چوب، و رهاسازی زباله در جنگل است. چرای دام در جنگل‏ها آثار تخریبی زیادی دارد. در این مطالعه، اثر چرای دام بر پیدایش، تنوع، و تغییر گونه‏های جنگلی در گروه‏های زادآوری بررسی شده است. منطقة مورد مطالعه، گاوسراهای بنجه‏بن و پاتم، واقع در بخش پاتم جنگل آموزشی‌ـ‌پژوهشی دانشگاه تهران، است. برای این منظور، از محل هر گاوسرا در چهار مسیر در امتداد مسیرهای مال‏رو به‌صورت ترانسکت تا مرز سامان عرفی هر گاوسرا حرکت صورت گرفت و بر روی خط نمونه‏ها در هر‌یک از گروه‏های زادآوری قطعه‌نمونه‌هایی به ابعاد 5/2×2 (5 متر مربع) مشخص و در آن‏ها نوع گونه‏های چوبی و علفی مشخص شدند. شاخص‏های تنوع و یکنواختی در فواصل 500 متری از گاوسراها نیز با استفاده از نرم‏افزار Ecological Methodology محاسبه شد. نتایج نشان داد بیشترین نهال‏های موجود در منطقه از گونة ممرز است که ‌همراه افرا عناصر اصلی منطقه را تشکیل می‏دهند. نمودار روند تغییر گونه‏ها نشان می‏دهد با افزایش فاصله از گاوسراها از تعداد گونه‏های ممرز و افرا کاسته و بر فراوانی گونة راش افزوده می‏شود. با افزایش فاصله از گاوسرا، روند افزایشی در عامل‌های تنوع و یکنواختی مشاهده شد. در فواصل نزدیک به گاوسراها، گونه‏های علفی غالب شاملOxalis acetosella، fruticosus Rubus، Sambucus nigra،Euphorbia amygdaloides ، Pteridium aquilinum، Oplismenus undulatifoliusو گونه‏های درختی غالب شامل Parrotia persica، Mespilus germanica، Acer cappadocicum، Crataegus Spp، D.lotus C.betulus، و Prunusdivaricata است. تنوع زیاد گونه‏های چوبی و علفی در مناطق نزدیک به گاوسراها نشان‌دهندة تخریب شدید این مناطق است که باعث ظهور گونه‏های مهاجم شده است.