اثر مصرف مکمل‌های کود آلی بر عملکرد دانه، کارآیی مصرف نیتروژن و خصوصیات تبدیل دو رقم برنج (Oryza sativa L.)

چکیده
   به منظور بررسی اثر مصرف مکملهای تجاری کود آلی (آمینول فورته، فسنوترن و کادوستیم) بر خصوصیات تبدیل شلتوک به برنج و کارآیی مصرف کود نیتروژن (به فرم اوره) در دو رقم برنج، یک آزمایش مزرعه‌ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 10 تیمار و 3 تکرار در سال 1388 در مؤسسه تحقیقات برنج کشور- رشت، اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل 5 سطح کودی [سه نوع کود شیمیایی با مقادیر کامل هر یک از آنها (برای برنج رقم خزر: نیتروژن90، فسفر 30 و 50پتاسیم 75 کیلو‌گرم در هکتار و برای برنج رقم هاشمی: نیتروژن 60 ، فسفر 30 و پتاسیم 50 کیلو‌گرم در هکتار)، سه نوع کود شیمیایی با مقادیر کامل هر یک از آنها + سه نوع مکمل کود آلی (آمینول‌فورته، فسنوترن و کادوستیم) به میزان یک لیتر در هکتار به صورت محلول‌پاشی روی برگ به ترتیب در مراحل پنجه‌زنی، تکامل خوشه (آبستنی) و شیری شدن دانه‌ها، سه نوع کود شیمیایی با مقادیر ?? درصد آنها + سه نوع مکمل کود آلی، سه نوع مکمل کود آلی و تیمار شاهد (بدون مصرف کودهای شیمیایی و مکمل‌های آلی) و رقم برنج در ? سطح (خزر و هاشمی)] بودند. صفات مورد اندازه‌گیری شامل ترک‌خوردگی دانه‌ها پس از خرمنکوبی و پس از خشکاندن شلتوک، کارآیی تبدیل، میزان برنج خرد، عملکرد دانه و کارآیی‌های مصرف کود نیتروژن بودند. نتایج نشان داد که میزان ترک‌خوردگی دانه‌ها پس از خشکاندن شلتوک در رقم هاشمی بیشتر از رقم خزر بود. بیشترین میزان برنج خرد در رقم هاشمی و تیمارهای سه مکمل کود آلی و شاهد مشاهده شد و تیمار کودی 50 درصد کود شیمیایی + سه مکمل کود آلی، کمترین میزان برنج خرد (6/9 درصد) را داشت. بالاترین کارآیی تبدیل نیز (2/69 درصد) از تیمار کود شیمیایی کامل + سه مکمل کود آلی بدست آمد. بیشترین میزان عملکرد دانه (1/5371 کیلوگرم در هکتار) نیز از تیمار کود شیمیایی کامل + سه مکمل کود آلی بدست آمد. تیمار کودی 50 درصد کود شیمیایی + سه مکمل کود آلی، بیشترین مقدار کارآیی زراعی نیتروژن (3/23 کیلوگرم بر کیلوگرم) و کارآیی جذب نیتروژن (4/26 کیلوگرم بر کیلوگرم) را داشت. رقم هاشمی نیز در انواع کارآیی‌های مصرف نیتروژن بر رقم خزر برتری داشت. نتایج نشان داد که با مصرف مکمل‌های کود آلی، می‌توان در مصرف کود شیمیایی کاهش صرفه‌جویی کرده و باعث افزایش انواع کارآیی‌های نیتروژن گردید.