اثر شیب و تغییر کاربری اراضی بر پایداری و میزان کربن آلی خاکدانه‌ها

چکیده
   این تحقیق به منظور بررسی تأثیر شیب و تغییر کاربری اراضی بر پایداری خاکدانه‌ها و میزان کربن آلی آنها در جنگل‌های بلوط غرب منطقة لردگان استان چهارمحال و بختیاری صورت گرفته است. کاربری‌های رایج در منطقه شامل جنگل طبیعی، جنگل تخریب‌شده و کشاورزی دیم در اراضی تپه ماهوری در سه کلاس شیب 0-10، 10-30 و 30-50 درصد، تیمارهای مورد مطالعه انتخاب شدند. تعداد 99 نمونه خاک از عمق 0-10 سانتی‌متری سطحی خاک برداشت و جهت انجام آزمایش آماده شد. نتایج این مطالعه نشان داد تخریب جنگل و کشت مداوم دیم در طول نیم قرن باعث کاهش معنی‌دار شاخص‌های پایداری خاکدانه‌ها شامل MWD، WSA و GMD در همة کلاس‌های شیب شده است. بیشترین درصد خاکدانه‌های درشت (2-4/75 میلی‌متر) و خاکدانه‌های متوسط (0/25- 2 میلی‌متر) در شیب 0-10 درصد اراضی جنگلی با بیشترین ذخیرة مادة آلی مشاهده شد. بیشترین درصد خاکدانه‌های درشت در جنگل و بیشترین درصد خاکدانه‌های ریز (0/053- 0/25 میلی‌متر) در اراضی کشاورزی دیم و جنگل تخریب شده مشاهده شد. اختلاف معنی‌داری بین کاربری‌های مورد مطالعه در خصوص کربن آلی درون خاکدانه‌ها مشاهده شد. در مورد میزان کربن آلی موجود در خاکدانه‌های متوسط و ریز، بین کاربری جنگل تخریب شده و اراضی کشاورزی تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد.  نتایج این تحقیق همچنین نشان داد اختلاف معنی‌داری بین شیب‌های مختلف در میزان نیتروژن کل، کربن آلی و نسبت C/N وجود دارد، به طوری که کمترین مقدار آنها در شیب‌های تند (30-50 درصد) مشاهده شد.  توزیع نسبی نیتروژن کل و نسبت C/N در خاکدانه‌ها روندی مشابه روند کربن آلی از خود نشان داد.