اثر دور آبیاری بر صفات تکثیری نماتد مولد گره ریشه (Meloidogyne javanica) در دو رقم لوبیاسفید (Phaseolus vulgaris)

چکیده
    نماتد مولد گره ریشه (Meloidogyne javanica) در بسیاری از کشورها گزارش شده و خسارت وسیعی را به مزارع حبوبات و غلات می‌زند. این نماتد روی ریشۀ حبوبات در بیشتر مناطق دنیا مشاهده شده است و سبب متورم شدن ریشه و نقصان محصول می‌گردد. به منظور بررسی اثر دور آبیاری بر روی صفات تکثیری این نماتد و تأثیر خسارت آن روی گیاه لوبیاسفید تحقیق حاضر در سال 1390 در گلخانۀ تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی شیراز انجام گرفت. آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کاملاً تصادفی با سه تکرار پیاده گردید. سه فاکتور، رقم در دو سطح، دور آبیاری در سه سطح و آلودگی در دو سطح منظور گردیدند. مایه‌زنی نماتد در مرحلۀ گیاهچه‌ای و به میزان 2000 تخم و لارو سن دو به ازای هر کیلوگرم خاک انجام گرفت، و دو ماه پس از مایه‌زنی صفات رشدی گیاه و شاخص‌های تکثیری نماتد اندازه‌گیری شد. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، اثر دور آبیاری برای تمامی صفات مربوط به تکثیر نماتد در سطح احتمال 1% معنا‌دار شد. در صفات تعداد گره در هر ریشه، تعداد کیسۀ تخم در هر ریشه، جمعیت نهایی نماتد و فاکتور تولیدمثلی بیشترین مقدار مربوط به دور آبیاری 48 ساعت و کمترین مقدار مربوط به دور آبیاری 96 ساعت بود که این دو در هر چهار صفت قید شده در سطح احتمال 5% با یکدیگر اختلاف معنا‌دار داشتند. نتایج همچنین نشان داد که ارقام در دورهای آبیاری مختلف واکنش‌های متفاوتی به خسارت نماتد نشان می‌دهند. به‌طوری که هر چه رطوبت کمتر باشد، نماتد غیرفعال‌تر است و گیاه بروز بهتری دارد. بنابراین، در شرایطی که احتمال خسارت نماتد بالاست، شاید بتوان با مدیریت دور آبیاری نماتد را به حالت غیرفعال درآورد. البته در این حالت بایستی به عملکرد اقتصادی گیاه نیز توجه داشت.