ارزیابی تحمل شوری در ارقام مختلف گندم و ارتباط آن با نشانگرهای مولکولی

چکیده
   گندم (Triticum aestivum L.) محصول غذایی اصلی بیش از یک‌سوم جمعیت دنیا و نیز غذای عمدة مردم آسیا به‌شمار می‏رود. بیش از 800 میلیون هکتار از کل خشکی‌های دنیا تحت‌تأثیر تنش شوری قرار دارند. شوری به‌علت کاهش درخور توجه میانگین عملکرد محصولات مهم زراعی، مشکل اصلی تولید غذا محسوب می‌شود. این مطالعه به‌منظور ارزیابی واکنش 24 رقم و ژنوتیپ گندم به تنش شوری با NaCl در مراحل اولیة رشد و همچنین بررسی ارتباط بین صفات مورفوفیزیولوژیک اندازه‏گیری‌شده و نشانگرهای مولکولی انجام گرفت. ژنوتیپ‏ها در محلول غذایی هیدروپونیک و تحت شرایط شاهد و تنش شوری (45 و 90 میلی‏مولار کلرید‌سدیم) کشت شدند. نتایج تجزیة واریانس نشان داد بین ژنوتیپ‏ها (در سطح احتمال یک‌درصد) و همچنین همة صفات اندازه‏گیری‌شده در سطوح مختلف تنش شوری اختلاف معنا‏دار وجود دارد. در این پژوهش از بین 20 پرایمر RAPD و 34 پرایمر ISSR، درنهایت 15 پرایمر ISSR و شش پرایمر RAPD به‌علت تولید نوارهای چندشکل برای بررسی تنوع ژنتیکی و تجزیة رگرسیون استفاده شدند. تجزیة کلاستر براساس ضریب شباهت جاکارد انجام و براساس نمودار حاصل از آن، ژنوتیپ‏های استفاده‌شده در چهار گروه قرار گرفتند. میانگین فاصلة ژنتیکی بین ژنوتیپ‏ها 486/0 بود که نشان‏دهندة تنوع ژنتیکی قابل ملاحظه بین ژنوتیپ‏های استفاده‌شده بود. به‌منظور ارزیابی ارتباط بین صفات اندازه‏گیری‌شده و نشانگرهای مولکولی، تجزیة رگرسیون انجام و روابط معنا‌داری ملاحظه شد.